Soru:
Bir tarih öğretmeni, öğrencilerinden Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemine ait birinci elden kaynak bulmalarını istiyor. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu ödevi yapan bir öğrenci için en uygun birinci elden kaynak örneğidir?
- A) 2020 yılında yayımlanmış bir Osmanlı Tarihi ders kitabı
- B) Orhan Gazi dönemine ait bir vakfiye (vakıf belgesi)
- C) 19. yüzyılda bir gezginin Osmanlı üzerine yazdığı seyahatname
- D) Bir belgesel kanalı için çekilmiş "Kuruluş: Osman" adlı belgesel film
Çözüm:
💡 Birinci elden kaynak, olayın geçtiği dönemde yaşamış ve doğrudan tanık olmuş kişiler tarafından oluşturulmuş belgeler veya nesnelerdir.
- ➡️ A Seçeneği: 2020'de yazılmış bir ders kitabı, olaylardan çok sonra hazırlandığı ve ikinci el yorumlar içerdiği için birinci elden kaynak değildir.
- ➡️ B Seçeneği: Orhan Gazi dönemine ait bir vakfiye, o dönemde resmi olarak düzenlenmiş bir belgedir. Olayın çağdaşıdır ve doğrudan birincil kanıt niteliği taşır.
- ➡️ C Seçeneği: 19. yüzyılda yazılan bir seyahatname, kuruluş döneminden yüzyıllar sonra kaleme alındığı için birinci elden kaynak sayılmaz.
- ➡️ D Seçeneği: Günümüzde çekilmiş bir belgesel film, tarihsel bir yorum olduğundan birinci elden kaynak olamaz.
✅ En uygun birinci elden kaynak, olayın çağdaşı olan ve doğrudan o dönemden kalan B seçeneğidir.
