Soru:
Bir tarihçi, 15. yüzyılın sonlarına tarihlenen bir el yazması eserde, metnin ana gövdesinden farklı, daha küçük ve daha sade bir yazı ile kenar boşluğuna eklenmiş notlar (açıklamalar) görüyor. Bu notların, metni kopyalayan kişi veya daha sonradan okuyan başka biri tarafından eklendiği düşünülüyor. Paleografya biliminde, bu tür kenar notlarının genel adı nedir?
Çözüm:
💡 Bu soru, el yazması eserlerde karşılaşılan ek metin türlerini ve bunların terminolojisini bilmeyi gerektirir.
- ➡️ 1. Adım - Notun Konumunu ve İşlevini Tanımla: Not, metnin ana gövdesinde değil, sayfanın kenar boşluğunda (marj) yer almaktadır. İşlevi ise bir açıklama, yorum veya ek bilgi sunmaktır.
- ➡️ 2. Adım - Olası Terimleri Gözden Geçir:
- Dipnot: Günümüzde benzer bir işleve sahip olsa da, paleografyada bu kavram için daha özgün bir terim kullanılır.
- Şerh: Daha kapsamlı, genellikle bağımsız bir yorum veya açıklama kitabı için kullanılır.
- Haşiye: Bir metnin kenarına düşülen, metni açıklayıcı veya tamamlayıcı nitelikteki notların genel adıdır.
- ➡️ 3. Adım - Doğru Terimi Seç: Verilen tanım (kenar boşluğu, ek açıklama, ana metinden farklı yazı), paleografya ve el yazması incelemesinde yaygın olarak kullanılan "haşiye" terimi ile birebir örtüşmektedir.
✅ Bu nedenle, el yazması eserlerdeki bu tür kenar notlarının genel adı Haşiye'dir.
