Soru:
Aşağıdaki kıyasın geçerli olup olmadığını inceleyiniz.
Öncüller:
- Bazı öğrenciler (\(Ö\)) çalışkandır (\(Ç\)).
- Tüm çalışkanlar (\(Ç\)) başarılıdır (\(B\)).
Sonuç:
- O halde, tüm öğrenciler (\(Ö\)) başarılıdır (\(B\)).
Çözüm:
💡 Bu kıyasın sonucu öncüllerden zorunlu olarak çıkmaz. Hata, "bazı" ifadesiyle başlayan bir öncülden "tüm" ifadesiyle biten bir sonuç çıkarmaya çalışmaktır.
- ➡️ 1. Adım: Terimleri Belirleme
Orta Terim (T): Çalışkan (\(Ç\))
Küçük Terim (t): Öğrenci (\(Ö\))
Büyük Terim (T'): Başarılı (\(B\))
- ➡️ 2. Adım: Öncülleri ve Sonucu Formüle Etme
1. Öncül: Bazı Ö, Ç'dir. -> Bazı t, T'dir.
2. Öncül: Tüm Ç, B'dir. -> Tüm T, T''dir.
Sonuç: Tüm Ö, B'dir. -> Tüm t, T''dir.
- ➡️ 3. Adım: Geçerlilik Kontrolü ve Hatanın Tespiti
Doğru sonuç "Bazı Ö, B'dir" olmalıydı. Ancak sonuç "Tüm Ö, B'dir" şeklinde verilmiştir. Bu, küçük terimin hatalı dağıtılması (illicit minor) hatasıdır. İkinci öncülde küçük terim (öğrenci) dağıtılmamışken ("bazı öğrenciler"), sonuçta dağıtılmış ("tüm öğrenciler") olarak kullanılmıştır. Bu geçersiz bir çıkarımdır. Sadece "bazı öğrencilerin" başarılı olduğu söylenebilir, "tümünün" değil.
❌ Sonuç: Bu kıyas geçersizdir.
