Soru:
Psikoloji dersinde "teknoloji ve güven" konusunu inceleyen bir araştırma grubu, e-devlet sistemlerine olan güveni etkileyen faktörleri araştırmaktadır. Aşağıdaki senaryolardan hangisi, dışsal motivasyon yerine içsel motivasyon ile e-devlet kullanımına yönelik bir güveni daha iyi açıklar?
- A) Ali Bey, e-devlet şifresini yalnızca vergi borcu sorgulama gibi zorunlu işlemler için kullanır çünkü başka seçeneği yoktur.
- B) Merve Hanım, e-devleti kullanır çünkü sistemin ne kadar güvenli ve şeffaf olduğuna inanır ve bu onu işlem yaparken iyi hissettirir.
- C) Can, okul projesi için nüfus kaydı örneğini e-devletten alır çünkü öğretmeni not verecektir.
- D) Zeynep Hanım, dijital okur-yazarlığı düşük olduğu için e-devleti kullanmaz ve işlemlerini yüz yüze yapmaya devam eder.
Çözüm:
💡 Bu soru, e-devlet kullanımının psikolojik (motivasyon) boyutunu anlamamızı istiyor. İçsel ve dışsal motivasyonu ayırt etmek önemli.
- ➡️ 1. Adım: Motivasyon Türlerini Tanımlama:
- İçsel Motivasyon: Bir faaliyeti, faaliyetin kendisi için, kişisel doyum, merak veya inanç nedeniyle yapmaktır. Ödül veya ceza dışındadır.
- Dışsal Motivasyon: Bir faaliyeti, dışarıdan gelecek bir ödül (not, para) veya cezadan kaçınmak için yapmaktır.
- ➡️ 2. Adım: Senaryoları Motivasyon Türlerine Göre Analiz Etme:
- A) Ali Bey: "Zorunlu işlemler" ve "başka seçeneği yok" ifadeleri dışsal bir baskıyı (cezadan kaçınma) gösterir. Dışsal motivasyon.
- B) Merve Hanım: "İnanır" ve "iyi hissettirir" ifadeleri, faaliyetin kendisinden duyulan kişisel doyumu ve güveni gösterir. İçsel motivasyon.
- C) Can: "Öğretmeni not verecektir" ifadesi açıkça bir dış ödül beklentisidir. Dışsal motivasyon.
- D) Zeynep Hanım: Bu senaryo motivasyondan çok, bir engeli (dijital okuryazarlık eksikliği) tanımlar.
✅ Sonuç: İçsel motivasyon, kişinin kendi inanç ve duygularından kaynaklanır. Merve Hanım'ın sisteme olan güveni ve bu güvenin verdiği iyi his, içsel motivasyonun en net örneğidir. Doğru cevap B seçeneğidir.
