Soru:
Büyük Selçuklu Devleti'nde, merkezden gönderilen ve illerdeki adalet, maliye, askerlik ve vakıf işlerini denetlemekle görevli olan "Gözcü" veya "Müşrif" olarak da bilinen memura ne ad verilirdi? Aynı zamanda bu kişiler, şehzadelerin atabeylerinden bağımsız hareket ederlerdi.
- A) Amid
- B) Reis
- C) Amil
- D) Pervaneci
- E) Tuğracı
Çözüm:
💡 Bu soru, Büyük Selçuklu Devleti'nin taşra teşkilatındaki önemli bir denetim memurunun adını sormaktadır.
- ➡️ Büyük Selçuklularda ülke, eyaletlere (vilayet) ayrılmıştı. Eyaletlerin yönetiminde ve denetiminde farklı görevliler vardı.
- ➡️ Sorunun tanımına dikkat edelim: Merkezden gönderilen, çeşitli işleri denetleyen, şehzadelerin atabeylerinden bağımsız çalışan bir memur.
- ➡️ Amid (A): Eyaletin genel yönetiminden sorumlu en üst düzey validir. Merkezden atanır ama "denetçi" değil, "yönetici" konumundadır.
- ➡️ Reis (B): Şehirlerin belediye işlerine ve esnaf denetimine bakan, aynı zamanda şehrin ileri gelenlerinin temsilcisi konumundaki kişidir.
- ➡️ Amil (C): Eyaletin mali işlerinden, özellikle vergilerin toplanmasından sorumlu kişidir.
- ➡️ Pervaneci (D): Görev dağılımı ve toprak kayıtları (ikta) ile ilgili işlere bakan memurdur. Soruda tanımlanan görevlerle doğrudan örtüşmez.
- ➡️ Tuğracı (E): Hükümdarın tuğrasını (mühür) çeken, yazışmaları yürüten divan görevlisidir.
✅ Sonuç: Soruda bahsedilen, merkezden atanan ve eyaletteki tüm işleri (adalet, maliye, askerlik, vakıf) denetleyen, "Gözcü" veya "Müşrif" olarak da bilinen memur, genel vali anlamına gelen Amid'dir. Doğru cevap A seçeneğidir.
