Soru:
5 Haziran 1926 tarihli Ankara Antlaşması'nın Türkiye açısından olumlu sayılabilecek tek maddesi aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Musul vilayetinin Irak'a bırakılması
- B) Irak'ın mandater devleti İngiltere'den bağımsızlığını kazanması şartıyla, Irak petrollerinden 25 yıl süreyle Türkiye'ye %10 hisse verilmesi
- C) Hakkari'nin Türkiye sınırları içinde kalmasının teyit edilmesi
- D) Türkiye-Irak sınırının Brüksel Hattı olarak belirlenmesi
Çözüm:
💡 Bu soru, antlaşmanın maddelerini ve Türkiye'ye sağladığı küçük kazanımı bilmeyi gerektirir. Antlaşma genel olarak Türkiye'nin kaybıyla sonuçlanmıştır.
- ➡️ A Seçeneği: Bu, sorunun temelini oluşturan ve Türkiye açısından olumsuz olan sonuçtur.
- ➡️ B Seçeneği: Bu madde, toprak kaybına karşılık Türkiye'ye ekonomik bir telafi öngörmüştür. Ancak Irak, Milletler Cemiyeti'ne üye olduktan sonra (yani bağımsızlığını kazandıktan sonra) bu ödemeyi yapmayı reddetmiş ve Türkiye bu gelirden mahrum kalmıştır. Buna rağmen, antlaşma imzalandığı anda bu madde geleceğe yönelik tek olumlu umut olarak görülmüştür.
- ➡️ C Seçeneği: Hakkari zaten Misak-ı Milli sınırları içindeydi ve tartışma konusu değildi. Bu bir teyit niteliğindedir ancak yeni bir kazanım değildir.
- ➡️ D Seçeneği: Brüksel Hattı, daha önce Milletler Cemiyeti'nin belirlediği ve Türkiye'nin kabul etmediği sınırdı. Ankara Antlaşması ile bu sınır resmiyet kazanmış, bu da Türkiye'nin kaybı anlamına gelmiştir.
✅ Sonuç olarak, kayba uğranan bir antlaşmada Türkiye'ye ekonomik bir telafi vaat eden ve bu yönüyle nispeten olumlu sayılabilecek tek madde B Seçeneği'ndeki petrol geliri payı maddesidir.
