Soru:
Bir mahkeme yargıcı, önüne gelen bir davada, yürürlükteki kanunun adaletsiz olduğuna ve temel insan haklarına aykırı olduğuna kanaat getirir. Bu nedenle, "Evrensel adalet ve insan onurunun gerektirdiği şekilde hareket etmek benim en temel görevimdir." diyerek söz konusu kanunu uygulamaktan kaçınır ve kendi vicdani kanaati doğrultusunda bir karar verir.
Bu yargıcın davranışı, Kohlberg'in ahlak gelişimi kuramındaki hangi düzey ve evre ile en iyi şekilde açıklanır?
Çözüm:
💡 Bu senaryoda yargıç, yazılı yasanın üzerinde, evrensel prensipleri temel alan bir ahlaki yargı sergilemektedir.
- ➡️ 1. Adım: Yargıcın Referans Noktasını Belirleme - Yargıç, kararını verirken toplumsal beklentileri veya yazılı kanunları değil, "evrensel adalet" ve "insan onuru" gibi soyut ve evrensel etik ilkeleri temel almaktadır.
- ➡️ 2. Adım: Düzey ve Evre Tespiti - Bireyin, toplumsal sözleşmelerin ve yasaların ötesine geçerek, kendi seçtiği etik ilkelere göre hareket etmesi, Kohlberg'in Gelenek Ötesi (Postconventional) Düzey'inin en üst evresidir. Bu düzeyin 5. evresi "Toplumsal Sözleşme Eğilimi"dir ve kanunların değiştirilebileceğini kabul eder. Ancak 6. evre olan Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi'nde birey, adalet, eşitlik ve insan hakları gibi soyut ilkeleri kendi vicdanı doğrultusunda yorumlar ve gerektiğinde yasalara bu ilkeler uğruna karşı çıkar.
✅ Sonuç: Yargıcın davranışı, Gelenek Ötesi Düzey'in 6. Evresi (Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi) ile açıklanır.
