Soru:
Bir öğretmen, sınıfında "Yakalanmayacağını bilseydin, bir milyon lirayı cebinden alır mıydın?" sorusunu sorar. Öğrencilerinden biri, "Kesinlikle alırdım çünkü kimse görmezse ceza almazsın ve bu parayla istediğim her şeyi alabilirim." cevabını verir.
Bu öğrenci, Kohlberg'in ahlak gelişimi kuramına göre hangi evrede ve düzeyde yer almaktadır?
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için Kohlberg'in ahlak gelişimi düzey ve evrelerini hatırlamamız gerekir. Öğrencinin cevabındaki temel güdüye odaklanmalıyız.
- ➡️ 1. Adım: Cevabın Analizi - Öğrenci, eylemi "ceza almamak" ve "kişisel çıkar" temelinde değerlendirmektedir. Eylemin sonucu (yakalanıp yakalanmama) ve bireye sağlayacağı somut fayda ön plandadır.
- ➡️ 2. Adım: Düzey ve Evre Tespiti - Bu tür bir mantık yürütme, Gelenek Öncesi Düzeye aittir. Bu düzeyin ilk evresi olan Ceza ve İtaat Eğilimi evresinde çocuk, kurallara sadece cezadan kaçınmak için uyar. Ancak bu öğrencinin cevabında "cezadan kaçınma"nın yanı sıra "kişisel çıkar sağlama" da vardır. Bu da ikinci evre olan Araçsal İlişkiler Eğiliminin ("Amaca yönelik görecelilik") tipik özelliğidir. "Sen benim işimi gör, ben de seninkini" mantığı hakimdir.
✅ Sonuç: Öğrenci, Kohlberg'in ahlak gelişimi kuramına göre Gelenek Öncesi Düzey'in 2. Evresi (Araçsal İlişkiler Eğilimi)'nde yer almaktadır.
