Soru:
Islahat Fermanı'nın, Osmanlı toplum yapısı ve Müslüman halk üzerindeki en belirgin olumsuz etkisi ne olmuştur?
Çözüm:
💡 Bu açık uçlu soruyu cevaplamak için fermanın sosyal ve psikolojik sonuçlarını değerlendirmek gerekir.
- ➡️ Islahat Fermanı, yüzyıllardır "hakim millet" konumunda olan Müslüman tebaa ile "reaya" statüsündeki gayrimüslim tebaa arasındaki geleneksel hukuki ve sosyal farklılıkları büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır.
- ➡️ Özellikle, gayrimüslimlerin askere alınmadan ve cizye vermeden Müslümanlarla aynı haklara sahip olması, Müslüman halk arasında büyük bir hoşnutsuzluk ve tepkiye yol açmıştır.
- ➡️ Bu durum, Müslüman halkta bir "aşağılanma" ve "devletin kendilerini korumadığı" hissini güçlendirmiştir. Geleneksel düzende kendilerinden "aşağı" görülen bir grubun kanun önünde eşit hale gelmesi, toplumsal huzursuzluğu artırmıştır.
✅ Sonuç olarak, fermanın en belirgin olumsuz etkisi; Müslüman tebaa ile gayrimüslim tebaa arasında toplumsal dengeyi bozması ve Müslüman halkta ciddi bir memnuniyetsizlik, hatta kızgınlık yaratmasıdır. Bu durum, Osmanlıcılık fikrinin başarısızlığa uğramasının önemli nedenlerinden biridir.
