Soru:
Islahat Fermanı'nın, Osmanlı ekonomisi ve maliyesi üzerindeki olumsuz bir sonucu, dış borçlanma sürecini nasıl hızlandırmıştır? Fermanın hangi maddeleri bu sürece dolaylı olarak katkıda bulunmuştur?
Çözüm:
💡 Bu soru, fermanın ekonomik sonuçları ile siyasi sonuçları arasındaki bağlantıyı kurmamızı istemektedir.
- ➡️ Birinci Adım: Islahat Fermanı, Gayrimüslimlere ve yabancılara banka, şirket kurma ve ticaret yapma konusunda geniş haklar tanıdı.
- ➡️ İkinci Adım: Yabancı sermayenin ülkede daha rahat hareket etmesi, Osmanlı pazarının dışa bağımlı hale gelmesine neden oldu. Ayrıca, fermanın getirdiği reformları uygulamak (yeni okullar, idari düzenlemeler) ve Kırım Savaşı'nın yarattığı mali yük, devlet harcamalarını önemli ölçüde artırdı.
- ➡️ Üçüncü Adım: Artan harcamaları karşılamak için gelirler yetersiz kaldı ve Osmanlı Devleti, ilk kez 1854'te başlayan dış borçlanma sürecini daha da derinleştirdi. Bu, 1875'te iflas (mâli moratoryum) ilanına giden süreci hızlandırdı.
✅ Sonuç olarak, Islahat Fermanı'nın önemli bir ekonomik sonucu, artan harcamalar ve serbestleşen ekonomi politikaları nedeniyle dış borçlanmanın artması ve Osmanlı maliyesinin iflasa sürüklenmesine zemin hazırlamasıdır.
