Soru:
Islahat Fermanı'nın, Osmanlı toplumunda bir "kimlik" ve "milliyetçilik" sorunu yaratmasının sebepleri nelerdir? Aşağıdaki listeden bu sonuca katkıda bulunan iki maddeyi seçiniz ve açıklayınız.
- Gayrimüslimlere bedelli askerlik hakkı verilmesi
- Gayrimüslim cemaatlere patrikhaneleri aracılığıyla imtiyazlar tanınması
- Cizye vergisinin kaldırılması
- Yabancı okulların sayısının artması
Çözüm:
💡 Bu soru, fermanın toplumsal bütünlük üzerindeki beklenmeyen olumsuz etkilerini anlamamızı istiyor.
- ➡️ Birinci Adım (İkinci Madde): Gayrimüslim cemaatlere patrikhaneleri aracılığıyla imtiyazlar (örn: kendi okullarını açma, hukuklarını uygulama) tanınması, bu cemaatleri daha bağımsız ve ayrı birimler haline getirdi. Bu durum, "Osmanlı milleti" fikrini zayıflatarak etnik/dini kimlikleri ön plana çıkardı.
- ➡️ İkinci Adım (Dördüncü Madde): Yabancı okulların sayısının artması, bu okullarda okuyan Gayrimüslim gençlerin Osmanlı kimliği yerine kendi milli ve dini kimliklerine veya Batı kültürüne yönelmesine sebep oldu. Bu da milliyetçi düşüncelerin yayılmasına zemin hazırladı.
- ➡️ Üçüncü Adım: Her iki durum da, fermanın asıl amacı olan "bütünleşme" yerine, toplumsal katmanlar arasında daha belirgin ayrışmalara ve milliyetçi hareketlerin güçlenmesine yol açtı.
✅ Sonuç olarak, Islahat Fermanı'nın önemli bir toplumsal sonucu, cemaatlere tanınan ayrıcalıkların ve yabancı okulların etkisiyle "Osmanlıcılık" fikrinin zayıflaması ve milliyetçi kimliklerin güçlenmesidir. Doğru seçimler ikinci ve dördüncü maddelerdir.
