Soru:
Bir tarihçi, "15. yüzyıl İstanbul'unda gündelik yaşam" konusunu araştırmaktadır. Aşağıdaki kaynak çiftlerinden hangisi bu araştırma için birincil kaynak (ana kaynak) kapsamında değerlendirilebilir?
- A) 2020 yılında yazılmış bir akademik makale / Bir belgesel film
- B) O dönemde yaşamış bir tüccarın tuttuğu günlük / İstanbul'da bulunan o döneme ait bir çarşı sicil defteri
- C) Konuyla ilgili bir lise tarih ders kitabı / Tarihçinin konu hakkındaki kişisel yorumları
- D) Aynı konuyu işleyen bir tarih romanı / Dönemin minyatürlerinin modern bir sanatçı tarafından yapılan yorumları
Çözüm:
💡 Bu soru, tarih araştırmalarında kullanılan kaynak türlerini ve özellikle birincil kaynağın ne olduğunu anlamamızı istiyor. Birincil kaynak, olayın geçtiği döneme ait, doğrudan tanık olan veya olayı yapan kişi/kurumlar tarafından oluşturulmuş belgelerdir.
- ➡️ A Seçeneği: Hem akademik makale hem de belgesel, olaydan çok sonra üretilmiş, ikincil veya üçüncül kaynaklardır. ❌
- ➡️ B Seçeneği: Tüccarın günlüğü ve çarşı sicil defteri, tam olarak araştırılan dönemden kalan, o zamanın insanları tarafından oluşturulmuş orijinal belgelerdir. Bu nedenle birincil kaynaktır. ✅
- ➡️ C Seçeneği: Ders kitabı ve kişisel yorumlar, birincil kaynak değil, onlardan yararlanılarak yapılan yorum ve derlemelerdir. ❌
- ➡️ D Seçeneği: Roman kurgudur, modern yorumlar ise orijinal değildir. Birincil kaynak sayılmazlar. ❌
✅ Sonuç: Birincil kaynak, olayın çağdaşı olan orijinal belge ve eserlerdir. Doğru cevap, bu tanıma uyan B seçeneğidir.
