Soru:
İki tarihçi, aynı "II. Mehmet'in İstanbul'u fethi" olayını farklı açılardan ele alıp çalışmışlardır. Birinci Tarihçi, fetih sırasında kullanılan topçu teknolojisinin gelişimini ve surlara etkisini incelemektedir. İkinci Tarihçi ise fethin, Balkanlar'daki siyasi dengeleri ve diplomatik ilişkileri nasıl değiştirdiğini araştırmaktadır.
Bu iki tarihçinin çalışmaları, tarih biliminin doğasıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine somut bir örnek oluşturur?
- A) Tarih, tekrarlanabilir deneyler yapabilen bir bilimdir.
- B) Tarihçilerin olaylara bakış açıları ve odak noktaları, araştırmalarının yönünü ve sonuçlarını şekillendirebilir.
- C) Tarihi olaylar, yalnızca siyasi nedenlerle açıklanabilir.
- D) Tarih araştırmalarında sadece askeri kaynaklar kullanılır.
Çözüm:
💡 Bu soru, tarih yazımındaki yorum farklılığının ve tarihçinin rolünün altını çizmektedir. Aynı olayın farklı yönlerinin vurgulanmasını anlamalıyız.
- ➡️ A Seçeneği: Tarih, geçmişte olup bitmiş olayları inceler. Deneyi ve gözlemi laboratuvar ortamında tekrarlamak mümkün değildir. Bu nedenle bu yargı yanlıştır. ❌
- ➡️ B Seçeneği: Birinci tarihçi askeri teknoloji tarihine, ikinci tarihçi ise siyasi/diplomasi tarihine odaklanmıştır. Aynı gerçeklik (fetihten) yola çıksalar da, farklı sorular sordukları için farklı sonuçlara ve vurgulara ulaşmışlardır. Bu, tarihçinin seçimi ve yorumunun önemini gösterir. ✅
- ➡️ C Seçeneği: Örnekte bir tarihçi askeri teknolojiye odaklanmıştır. Dolayısıyla tarih sadece siyasi nedenlerle açıklanamaz, bu yargı çok sınırlayıcıdır. ❌
- ➡️ D Seçeneği: İkinci tarihçi diplomatik ilişkileri incelediği için siyasi belgeler, mektuplar gibi askeri olmayan kaynaklar da kullanacaktır. Bu yargı da yanlıştır. ❌
✅ Sonuç: Tarih, mutlak ve değişmez bir hakikatler bütünü değildir. Tarihçinin sorusu, ilgi alanı ve metodolojisi, ortaya çıkan tarih anlatısını doğrudan etkiler. Doğru cevap B seçeneğidir.
