Soru:
Bir öğrenci, İstanbul'un fethinin Avrupa'daki sosyo-ekonomik etkileri hakkında bir araştırma yapmaktadır. Araştırmasında nedensellik ilişkisi kurmak istemektedir. Öğrencinin, "İstanbul'un fethi, Coğrafi Keşifler'in başlamasının temel nedenlerinden biridir" tezini kanıtlamak için hangi tarih araştırma yöntemlerini ve hangi tür kaynakları kullanması gerekir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, bir olayın başka bir olay üzerindeki etkisini (nedensellik) araştırmayı gerektirir. İşte izlenecek adımlar:
- ➡️ Olayları Kronolojik Sıraya Koy: Öncelikle İstanbul'un fethi (1453) ve Coğrafi Keşifler'in (15. yüzyıl sonu - 16. yüzyıl başı) tarihleri karşılaştırılmalı, kronolojik bir ardışıklık olduğu görülmelidir.
- ➡️ Birincil Kaynakları İncele: Fetihten sonraki döneme ait ticaret yollarının durumunu gösteren Venedik, Ceneviz veya diğer Avrupa devletlerinin ticari kayıtları, haritalar ve tüccar mektupları incelenmelidir. Bu belgeler, Baharat Yolu'nun güvenliğinin ve işleyişinin nasıl etkilendiğini gösterebilir.
- ➡️ İkincil Kaynaklardan Yorumları Topula: Konu hakkında uzman tarihçilerin, fetih sonrası Avrupa'nın yeni ticaret yolları arayışına dair tezlerini içeren kitaplar ve makaleler derinlemesine okunmalıdır.
- ➡️ Korelasyon ve Nedensellik Analizi Yap: Elde edilen verilerle, "İstanbul'un fethi" ile "Avrupalıların yeni yollar aramaya başlaması" arasında bir ilişki (korelasyon) kurulmalı ve bu ilişkinin bir nedensellik içerip içermediği mantıksal olarak açıklanmalıdır.
✅ Sonuç olarak, öğrenci hem dönemin birincil kayıtlarına hem de modern tarihçilerin yorumlarına başvurarak, iki tarihsel olay arasındaki nedensellik bağını güçlü kanıtlarla destekleyebilir.
