Soru:
Bir tarih araştırmacısı, Osmanlı İmparatorluğu'nda 17. yüzyılda yaşanan "Celali İsyanları"nın toplumsal ve ekonomik nedenlerini araştırmak istiyor. Bu araştırmayı yaparken hangi tarih araştırma yöntemlerini kullanmalı ve bu yöntemleri hangi sırayla uygulamalıdır?
Çözüm:
💡 Bu tür bir araştırma, sistematik bir yaklaşım gerektirir. İşte adım adım izlenecek yöntemler:
- ➡️ Kaynak Tarama (Belgelere Ulaşma): İlk adım, döneme ait birincil kaynakları (örneğin, arşiv belgeleri, mühimme defterleri, vakayinameler) ve ikincil kaynakları (konuyla ilgili modern tarihçilerin kitapları ve makaleleri) tespit etmek ve toplamaktır.
- ➡️ Tenkit/Kritik (Kaynak Eleştirisi): Toplanan kaynakların gerçekliği ve güvenilirliği kontrol edilir. Kaynağın yazarı, yazılış amacı, tarafsızlığı ve iç tutarlılığı sorgulanır.
- ➡️ Tasnif (Sınıflandırma): Eleştiriden geçirilen bilgiler, konularına göre (ekonomik nedenler, toplumsal nedenler gibi) düzenlenir. Bu, analiz aşamasını kolaylaştırır.
- ➡️ Tahlil (Analiz) ve Terkip (Sentez): Son adımda, sınıflandırılan bilgiler analiz edilir, neden-sonuç ilişkileri kurulur ve elde edilen tüm veriler bir araya getirilerek anlamlı bir bütün oluşturulur. Böylece isyanların nedenleri hakkında bir yargıya varılır.
✅ Sonuç olarak, araştırmacı kaynak tarama, tenkit, tasnif, tahlil ve terkip yöntemlerini bu sırayla uygulayarak kapsamlı bir araştırma yapabilir.
