Soru:
Bir öğrenci, İstanbul'un fethinin Avrupa'daki etkilerini araştırmaktadır. Araştırmasında aşağıdaki kaynaklardan hangilerini birincil kaynak, hangilerini ikincil kaynak olarak sınıflandırmalıdır?
- A) Fetih sırasında İstanbul'da bulunan bir Bizanslı tarihçinin günlüğü
- B) 2020 yılında bir akademisyen tarafından yazılmış "Fetih ve Sonrası" adlı kitap
- C) Fatih Sultan Mehmet'in fermanı
- D) Fetihten 100 yıl sonra Osmanlı'da yazılmış bir anonim kronik
Çözüm:
💡 Birincil ve ikincil kaynak ayrımı, kaynağın olayla çağdaş olup olmamasına ve doğrudan tanıklık edip etmemesine dayanır.
- ➡️ Birincil Kaynaklar: Olayın gerçekleştiği dönemden kalan ve doğrudan tanıklık veya kanıt oluşturan kaynaklardır.
- ✅ A seçeneği: Fetih sırasında yazıldığı için birincil kaynaktır.
- ✅ C seçeneği: Fetihten hemen sonra veya önceki döneme ait olduğu için birincil kaynaktır.
- ✅ D seçeneği: Olaydan 100 yıl sonra yazılmış olsa da, ortaçağ koşullarında hala olaya yakın bir dönem sayılabilir ve genellikle birincil kaynak kategorisinde değerlendirilebilir. Ancak ikincil kaynak özellikleri de taşıyabilir. Bu soru bağlamında birincil kaynak olarak kabul edilir.
- ➡️ İkincil Kaynaklar: Olaydan çok sonra, birincil kaynakları kullanarak yapılan yorum, analiz ve derlemelerdir.
- ✅ B seçeneği: Olaydan yüzyıllar sonra, modern bir araştırmacı tarafından yazıldığı için tipik bir ikincil kaynaktır.
✅ Sonuç: Birincil kaynaklar A, C ve D; ikincil kaynak ise B'dir.
