Soru:
Kapitülasyonların kaldırılması () hangi antlaşma ile, hangi tarihte gerçekleşmiştir? Bu tarihe kadar kapitülasyonların devam etmesinin en önemli nedeni ne olmuştur?
Çözüm:
💡 Bu soru, kapitülasyonların sona eriş sürecini ve bunu engelleyen temel dinamikleri bilmemizi gerektiriyor.
- ➡️ Birinci Adım (Kaldırılma Tarihi ve Antlaşma): Kapitülasyonlar, Türkiye Cumhuriyeti döneminde, 'te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen ve tamamen kaldırılmıştır.
- ➡️ İkinci Adım (Devam Etme Nedeni - Temel Sebep): Kapitülasyonların Osmanlı Devleti döneminde kaldırılamamasının en önemli nedeni, Avrupa devletlerinin (özellikle İngiltere ve Fransa'nın) şiddetle karşı çıkması ve bunu bir iç meselesi olarak görmemesiydi. Bu devletler, kapitülasyonları uluslararası bir yükümlülük olarak görüyor ve Osmanlı'nın tek taraflı feshetme hakkını tanımıyordu.
- ➡️ Üçüncü Adım (Bağlam): I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın yenilmesi üzerine, İtilaf Devletleri kapitülasyonları daha da ağırlaştırarak uygulamak istemiş, ancak Kurtuluş Savaşı'nın kazanılması ve Lozan'da alınan kararlı tavır sayesinde tamamen ortadan kaldırılabilmiştir.
✅ Sonuç: Kapitülasyonlar, Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923) ile kaldırılmıştır. Bu tarihe kadar devam etmesinin temel nedeni, Avrupa devletlerinin ekonomik çıkarlarını korumak için Osmanlı Devleti'ne uyguladığı diplomatik ve siyasi baskıdır.
