Soru:
Kapitülasyonlar, I. Dünya Savaşı sırasında resmen hangi antlaşma ile kaldırılmıştır? Lozan Antlaşması'nda bu konunun kesin olarak çözüme kavuşturulması için nasıl bir madde yer almıştır? Bu durum Türkiye Cumhuriyeti için ne anlama gelmektedir?
Çözüm:
🇹🇷 Bu soru, kapitülasyonların kaldırılma sürecini ve milli egemenlik açısından önemini sorgulamaktadır.
- ➡️ İlk Adım - İlk Resmi Kaldırılma: Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti tarafından I. Dünya Savaşı'na girdiği 1914 yılında tek taraflı olarak kaldırılmış, ancak bu karar uluslararası alanda savaş koşullarında geçerli sayılmıştır. Kesin ve kalıcı kaldırılması, savaşı bitiren antlaşmalarla olmuştur.
- ➡️ İkinci Adım - Kesin Kaldırılma ve Lozan Maddesi: Kapitülasyonların kesin olarak ve tüm dünya tarafından kabul edilerek kaldırıldığı antlaşma, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması'dır. Antlaşmanın 28. Maddesi ile "Tevhid-i Tedrisat" değil, kapitülasyonların tamamen ve sonsuza dek kaldırıldığı hükme bağlanmıştır. Türkiye, bu maddeyi kabul ettirene kadar görüşmeleri kesmeyi bile göze almıştır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Türkiye Cumhuriyeti için Anlamı: Bu durum, Tam Bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temelidir. Ekonomik ve hukuki bağımsızlığın önündeki en büyük engel kalkmış, yeni devlet, kendi gümrük kanunlarını oluşturma, yerli sanayisini koruma ve kendi yargı sistemini yabancı müdahalesi olmadan uygulama hakkını elde etmiştir.
✅ Sonuç: Kapitülasyonlar Lozan Antlaşması (1923) ile kesin olarak kaldırılmış ve bu, Türkiye Cumhuriyeti'nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığının en önemli güvencesi olmuştur.
