Soru:
Osmanlı Devleti'nde ilk kapsamlı kapitülasyonlar hangi padişah döneminde ve hangi devlete verilmiştir? Bu antlaşmanın Osmanlı ekonomisi üzerindeki en önemli iki uzun vadeli etkisini yazınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için tarihsel süreci ve ekonomik sonuçları adım adım düşünmeliyiz.
- ➡️ İlk Adım - Tarihsel Bilgi: Osmanlı Devleti'nde ilk kapsamlı ve sürekli hale getirilen kapitülasyonlar, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Fransa'ya 1535 yılında verilmiştir.
- ➡️ İkinci Adım - Ekonomik Etkileri Belirleme: Bu antlaşmanın uzun vadede Osmanlı ekonomisi üzerindeki en önemli iki etkisi şunlardır:
- 1. Yerli Sanayinin Çöküşü: Yabancı tüccarlara tanınan düşük gümrük vergileri (%3-5), Avrupa mallarının Osmanlı pazarını istila etmesine yol açtı. Daha ucuza gelen bu mallar, yerli üreticinin rekabet gücünü kaybetmesine ve lonca teşkilatının zayıflamasına neden oldu.
- 2. Dış Ticaret Açığı ve Dışa Bağımlılık: Osmanlı, ham madde (pamuk, yün, deri) ihraç edip, işlenmiş mamul (kumaş, cam, kâğıt) ithal etmeye başladı. Bu durum sürekli dış ticaret açığına ve ekonomik olarak Avrupa'ya bağımlı hale gelinmesine sebep oldu.
✅ Sonuç: İlk kapsamlı kapitülasyonlar 1535'te Fransa'ya verilmiş olup, uzun vadede yerli sanayinin çökmesine ve dış ticaret açığına yol açmıştır.
