Soru:
"Balıkların yüzgeçleri su içinde hareket etmelerini sağlar." cümlesinde altı çizili sözcüğün kökü ve yapısı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
- A) "yüz-" fiil köküdür, basit sözcüktür.
- B) "yüzgeç" isim köküdür, türemiş sözcüktür.
- C) "yüz-" fiil köküdür, türemiş sözcüktür.
- D) "yüzgeç" isim köküdür, birleşik sözcüktür.
Çözüm:
💡 Bu soruda hem kökün türünü (isim/fiil) hem de sözcüğün yapısını doğru belirlemeliyiz.
- ➡️ İlk adım, sözcüğü en küçük anlamlı parçalarına ayırmak: yüzgeçleri = "yüz-" + "-geç" + "-ler" + "-i"
- ➡️ Kökü bulalım: "yüz-", "yüzmek" fiilinin köküdür. Yani kökümüz bir fiil köküdür.
- ➡️ Yapım eki var mı? "-geç" eki, fiil köküne gelerek "yüzgeç" ismini türetmiştir. Bu bir fiilden isim yapan yapım ekidir (-gıç, -geç eki).
- ➡️ "-ler" ve "-i" ekleri ise çokluk ve iyelik ekleri olup çekim ekleridir.
- ➡️ Sonuç olarak, sözcük fiil kökünden yapım eki alarak türemiştir. Bu nedenle yapısı türemiş sözcüktür.
✅ Sonuç: Kök "yüz-" (fiil kökü), sözcüğün yapısı ise türemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.
