Sözcükte yapı KPSS

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır?

• A) Bu sözlük çok kapsamlı.
• B) Evlerin kapısı açık kalmış.
• C) Bakımsız bir bahçeydi.
• D) Koşarak yanıma geldi.

💡 Bir sözcüğün hem yapım hem çekim eki alabilmesi için önce yapım eki, sonra çekim eki gelmelidir. İlk önce sözcük türemeli, sonra çekime uğramalıdır.

• ➡️ A seçeneği: "Söz-lük". "Söz" ismine "-lük" (yapım eki) gelmiş. Sadece yapım eki var.
• ➡️ B seçeneği: "Ev-ler-in". "Ev" ismine önce çoğul eki "-ler" (çekim eki), sonra ilgi/tamlayan eki "-in" (çekim eki) gelmiş. Sadece çekim eki var.
• ➡️ C seçeneği: "Bakım-sız". "Bakım" ismine "-sız" (yapım eki) gelmiş. "Bakım" zaten "bak-" fiilinden türemiş bir isimdir, ancak burada incelenen "bakımsız" sözcüğünde son ek yapım ekidir. Sadece yapım eki var.
• ➡️ D seçeneği: "Koş-arak". "Koş-" fiil köküne "-arak" zarf-fiil eki (çekim eki) gelmiş. Sadece çekim eki var.

✅ Hiçbir seçenekte "önce yapım, sonra çekim eki" alma durumu yoktur. Ancak KPSS mantığında bazen "evlerin" gibi basit yapılı sözcükler göz ardı edilir ve "bakımsız" gibi türemiş bir sözcük "hem yapım hem çekim eki almış" kabul edilmez. Bu soruda doğru cevap olarak işaretlenecek bir seçenek yoktur. Fakat genel kabul, A, B ve D seçeneklerinin yanlış, C'nin de sadece yapım eki aldığı yönündedir. Bu tarz bir soruyla karşılaşılırsa, "bakımsız" sözcüğünün "bakım" (isim) + "-sız" (yapım eki) şeklinde olduğu ve çekim eki almadığı için doğru cevap olmayacağı unutulmamalıdır.