Soru:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisinde topluluk ismi özne görevinde kullanılmıştır?"
- A) Askerler, tören alanında tabur düzeninde bekliyordu.
- B) Bu sürü, en az yüz koyundan oluşuyor.
- C) Ormandaki orman yangını hepimizi korkuttu.
- D) Takım, maçın son dakikalarında müthiş bir performans sergiledi.
Çözüm:
💡 Çözüm için adımları takip edelim:
- ➡️ 1. Adım: Topluluk isimlerini hatırlayalım. Çoğul eki almadan birçok varlığı ifade eden sözcüklerdir (ordu, sürü, takım, tabur, orman, aile vb.).
- ➡️ 2. Adım: Özneyi bulmak için yükleme "kim, ne" sorularını sorarız.
- ➡️ 3. Adım: Seçenekleri inceleyelim:
- A) "bekliyordu" yüklemine "kim bekliyordu?" diye sorduğumuzda "askerler" cevabını alırız. "Tabur" bir topluluk ismidir ancak bu cümlede zarf tümleci görevindedir, özne değildir.
- B) "oluşuyor" yüklemine "ne oluşuyor?" diye sorduğumuzda "bu sürü" cevabını alırız. "Sürü" bir topluluk ismidir ve özne görevindedir.
- C) "korkuttu" yüklemine "ne korkuttu?" diye sorduğumuzda "orman yangını" cevabını alırız. "Orman" tek başına bir topluluk ismi olabilir ama burada "orman yangını" birleşik bir isim tamlamasıdır ve "orman" topluluk ismi olma özelliğini yitirmiştir.
- D) "sergiledi" yüklemine "kim sergiledi?" diye sorduğumuzda "takım" cevabını alırız. "Takım" bir topluluk ismidir ve özne görevindedir.
- ➡️ 4. Adım: Hem B hem de D seçenekleri doğru gibi görünüyor. Ancak soru "hangisinde" diyerek tek bir cevap istemektedir. B seçeneğindeki "sürü" öznedir ancak yüklem "-yor" şimdiki zaman eki aldığı için 3. tekil şahıs eki almıştır. D seçeneğindeki "takım" öznesi ise "-di" görülen geçmiş zaman eki ile çekimlendiği için 3. tekil şahıs eki almıştır. Her ikisi de dilbilgisi kurallarına uygundur. Ancak KPSS tarzı sorularda genellikle en belirgin ve tartışmasız örnek aranır. B seçeneğinde "sürü" kelimesi, "en az yüz koyundan oluşuyor" ifadesiyle açıkça topluluk anlamı vurgulanmıştır ve tartışmasız bir şekilde öznedir.
✅ Sonuç: En net ve kurallara uygun örnek, topluluk ismi olan "sürü"nün özne görevinde kullanıldığı B seçeneğidir.
