Soru:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik isim, özel isim olarak kullanılmıştır?"
- A) Bu hanımeli, bahçemizin en güzel kokan çiçeğidir.
- B> Aslanağzı çiçeklerini çok severim.
- C> Yarın Ayşegül ile buluşacağız.
- D) Dedem, bize geçen yaz gecekondu hikayeleri anlatırdı.
Çözüm:
💡 Çözüm için adımları takip edelim:
- ➡️ 1. Adım: Birleşik ismi tanımlayalım. İki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelip kaynaşarak yeni bir kavram veya nesne adı oluşturmasıdır (hanımeli, aslanağzı, gecekondu, biberiye gibi).
- ➡️ 2. Adım: Özel ismi hatırlayalım. Tek ve benzeri olmayan varlıklara verilen isimlerdir (Ayşegül, Türkiye, İstanbul, Merkür gibi). Baş harfleri büyük yazılır.
- ➡️ 3. Adım: Seçenekleri inceleyelim:
- A) "hanımeli" bir birleşik isimdir, ancak herhangi bir hanımeli çiçeğini ifade ettiği için cins isim'dir. Özel isim değildir.
- B) "aslanağzı" bir birleşik isimdir, ancak herhangi bir aslanağzı çiçeğini ifade ettiği için cins isim'dir. Özel isim değildir.
- C) "Ayşegül" bir şahsın adıdır, bu nedenle özel isim'dir. Ancak bu sözcük birleşik isim değildir; birleşik bir özel addır. Soru, birleşik ismin özel isim olarak kullanıldığı durumu soruyor. "Ayşegül" birleşik bir kelime değildir, bir isimdir.
- D) "gecekondu" bir birleşik isimdir, ancak herhangi bir gecekonduyu ifade ettiği için cins isim'dir. Özel isim değildir.
- ➡️ 4. Adım: Sorunun odağı, birleşik yapılı bir cins ismin (bitki, eşya adı gibi) özel isim olarak kullanılmasıdır. Bu durumda, "hanımeli" veya "aslanağzı" gibi bir çiçek türünün bir kişiye veya bir yere özel ad olarak verilmesi gerekir. Seçeneklerde böyle bir kullanım yoktur. Ancak, C seçeneği "Ayşegül" ismi, "Ayşe" ve "Gül" isimlerinin birleşmesiyle oluşmuş birleşik bir özel isimdir. Bu, birleşik ismin özel isim olarak kullanıldığı en belirgin örnektir.
✅ Sonuç: "Ayşe" ve "Gül" kelimelerinin kaynaşmasıyla oluşan ve bir kişiye ait olan "Ayşegül", birleşik bir özel isimdir. Doğru cevap C seçeneğidir.
