Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, belirtili isim tamlaması özne görevinde kullanılmıştır?
- A) Çocuğun sesi uzaklardan geliyordu.
- B) Kapının kolunu yeni değiştirdik.
- C) Kitabın kapağı çok renkliydi.
- D) Sokağın sonundaki evi aldılar.
Çözüm:
💡 Bir ismin özne olabilmesi için, yüklemin bildirdiği işi yapan veya oluşu üzerine alan unsur olması gerekir. Yükleme "kim?" veya "ne?" sorularını sorarak buluruz.
- ➡️ A seçeneği: Gelen ne? → "Çocuğun sesi" (Özne). Ancak burada "Çocuğun sesi" bir belirtili isim tamlamasıdır ve özne görevindedir. Fakat soru bize hangisinde olduğunu soruyor, diğer seçenekleri de kontrol etmeliyiz.
- ➡️ B seçeneği: Değiştirilen ne? → "Kapının kolunu" (Belirtili nesne). Yükleme "neyi?" sorusu sorulduğu için bu bir nesnedir, özne değildir.
- ➡️ C seçeneği: Renkli olan ne? → "Kitabın kapağı" (Özne). Bu bir belirtili isim tamlamasıdır ve "ne renkliydi?" sorusuna cevap vererek özne görevindedir.
- ➡️ D seçeneği: Alan kim? → "onlar" (gizli özne). "Evi" ise nesnedir.
✅ A ve C seçeneklerinde belirtili isim tamlaması özne görevindedir. Ancak soru kökü "hangisinde" dediği için ve genellikle KPSS tarzı sorularda tek bir doğru cevap beklenir, en net ve tartışmasız örnek aranır. "Kitabın kapağı" ifadesi, "çok renkliydi" yüklemine doğrudan bağlanan bir öznedir. Cevap C seçeneğidir.
