Soru:
Divan edebiyatı ile Tanzimat edebiyatının karşılaştırılması bağlamında aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
- A) Dil Anlayışı: Her ikisinde de sade halk Türkçesi kullanılmıştır.
- B) Nazım Birimi: Her ikisinde de dörtlük temel nazım birimidir.
- C) Vezin: Her ikisinde de aruz ölçüsü kullanılmıştır.
- D) Konular: Divan'da bireysel, Tanzimat'ta toplumsal konular ağırlıktadır.
Çözüm:
💡 Bu soru, iki edebiyat döneminin temel özelliklerini karşılaştırmalı olarak bilmeyi gerektirir.
- ➡️ A seçeneği: Divan edebiyatının dili ağır ve süslüdür. Tanzimat'ın ilk döneminde bile dil oldukça ağırdır, sadeleşme ikinci dönemde başlar. Bu nedenle "her ikisinde de sade dil" ifadesi yanlış.
- ➡️ B seçeneği: Divan edebiyatının temel nazım birimi beyit, Tanzimat ve modern Türk edebiyatının temel nazım birimi ise dize'dir. Dörtlük, Halk edebiyatının birimidir. Bu ifade yanlış.
- ➡️ C seçeneği: Divan edebiyatında temel vezin aruz'dur. Tanzimat edebiyatında ise, özellikle şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa gibi şairler aruz kullanmış olsa da, Tanzimat'ın ikinci döneminde (Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit) ve özellikle Servet-i Fünun'da aruz hakimdir. Ancak, Tanzimat'la birlikte hece ölçüsü de tekrar denenmeye başlanmış ve Ahmet Cevdet Paşa gibi isimlerce savunulmuştur. "Her ikisinde de" mutlak bir ifade olduğu ve Tanzimat'ta hece denemeleri de bulunduğu için bu ifade kesin doğru sayılmaz. Genel kabul, Tanzimat şiirinde de ağırlıklı olarak aruzun kullanıldığı yönündedir. Ancak seçenekler arasında daha net doğru olan D şıkkıdır.
- ➡️ D seçeneği: Divan edebiyatında aşk, şarap, tabiat, kadın gibi bireysel konular işlenir. Tanzimat edebiyatında ise vatan, millet, hürriyet, adalet gibi toplumsal konular ön plana çıkar. Bu ifade doğrudur.
✅ Sonuç: Doğru eşleştirme D seçeneğidir.
