Soru:
Bir Divan şairi, kasidesinin nesip (teşbib) bölümünde bahar tasviri yapmış, daha sonra sırasıyla methiye, fahriye ve dua bölümlerini yazmıştır.
Bu parçadan hareketle Divan edebiyatı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine kesin olarak ulaşılabilir?
- A) Şair, dini-tasavvufi bir konuyu işlemiştir.
- B) Şiir, aruzun "feilatün feilatün feilatün feilün" kalıbıyla yazılmıştır.
- C) Şiir, kuralları önceden belirlenmiş bir yapıya (divan şiiri geleneğine) sahiptir.
- D) Şair, şiirini övgü amacıyla yazmıştır.
Çözüm:
💡 Bu soru, verilen somut bilgilerden genel bir çıkarım yapabilmeyi test eder. "Kesin olarak ulaşılabilir" ifadesi çok önemlidir.
- ➡️ A seçeneği: Kasideler genellikle din veya devlet büyüklerini övmek için yazılır. Bahar tasviri ve methiye bölümleri dini-tasavvufi bir konuyu işlediğini kanıtlamaz. Ulaşılamaz.
- ➡️ B seçeneği: Parçada şiirin ölçüsü hakkında hiçbir bilgi verilmemiştir. Ulaşılamaz.
- ➡️ C seçeneği: Parçada, kasidenin bölümlerinden (nesip, methiye, fahriye, dua) bahsedilmiştir. Bu, Divan şiirinin belirli bir plan ve geleneğe bağlı kalınarak yazıldığını açıkça gösterir. Kesin olarak ulaşılabilir.
- ➡️ D seçeneği: Kasidelerin temel amacı övgüdür, bu doğrudur. Ancak parçada "şiirini hangi amaçla yazdığı" değil, "içerdiği bölümler" verilmiştir. Methiye bölümünün varlığı övgü amacını güçlü bir ihtimal haline getirse de, "kesin" bir çıkarım için şairin niyeti hakkında net bir ifade yoktur. C seçeneği kadar kesin değildir.
✅ Sonuç: Parçada anlatılanlardan kesin olarak ulaşılabilecek yargı C seçeneğidir.
