Çözümlü Örnek 1
Soru:
1982 Anayasası'na göre, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile düzenlenebilecek konular ve bu kararnamelerin yargısal denetimi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
- A) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, temel haklar, kişi hakları ve siyasi haklar ile ilgili her konuyu düzenleyebilir.
- B) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, kanunlarla düzenlenmesi gereken konularda çıkarılamaz ve Anayasa Mahkemesi tarafından şekil ve esas bakımından denetlenir.
- C) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, sadece bütçe kanunu ile düzenlenen konularda çıkarılabilir ve denetimi Danıştay tarafından yapılır.
- D) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağanüstü hallerin ilanı sırasında çıkarılır ve yargı denetimine tabi değildir.
- E) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, sadece Cumhurbaşkanlığı teşkilatının iç işleyişini düzenler ve TBMM'nin onayına sunulur.
Çözüm:
💡 Bu soru, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin hukuki rejimini (hangi konularda çıkarılabileceği ve denetimi) anlamamızı istiyor. 1982 Anayasası'nın 104. ve 118. maddelerini hatırlayalım.
- ➡️ Adım 1 - Konu Sınırı: Anayasa'nın 104. maddesine göre, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kanunlarla düzenlenmesi gereken konularda düzenleme yapılamaz. Ayrıca, Anayasa'nın ikinci maddesinde sayılan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler, kararnamelerle düzenlenemez. Bu nedenle A şıkkı yanlıştır.
- ➡️ Adım 2 - Yargısal Denetim: Anayasa'nın 118. maddesine göre, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Anayasa Mahkemesi tarafından hem şekil hem de esas bakımından denetlenir. Bu, denetimin kapsamlı olduğu anlamına gelir. C, D ve E şıklarındaki denetim ile ilgili ifadeler (Danıştay, denetime tabi olmama, TBMM onayı) hatalıdır.
- ➡️ Adım 3 - Doğru Şıkkın Tespiti: B şıkkı, hem konu sınırlamasını ("kanunlarla düzenlenmesi gereken konularda çıkarılamaz") hem de denetim makamını ve kapsamını ("Anayasa Mahkemesi tarafından şekil ve esas bakımından denetlenir") doğru bir şekilde ifade etmektedir.
✅ Sonuç olarak, doğru cevap B seçeneğidir.
