Soru:
Bir çiftçi, Mendel'in kalıtım yasalarını kullanarak saf ırk yüksek verimli bezelye tohumu elde etmek istiyor. Bezelyelerde yuvarlak tohum şekli (R), buruşuk tohum şekline (r) baskındır. Çiftçi, heterozigot (Rr) genotipli iki bezelye bitkisini çaprazlıyor.
- a) Oluşabilecek genotip ve fenotip oranlarını bulunuz.
- b) Bu bilgi, çiftçinin hangi tohumları seçerek bir sonraki yıl için saf ırk yüksek verimli (sadece yuvarlak tohumlu) bir ürün elde etmesine nasıl yardımcı olur?
Çözüm:
💡 Mendel'in Ayrılma Yasası'na göre, heterozigot bireyler farklı alelleri gametlerine aktarır.
- ➡️ 1. Adım: Ebeveyn Genotipleri: Her iki ebeveyn de Rr genotipine sahiptir.
- ➡️ 2. Adım: Punnett Karesi:
- ➡️ 3. Adım: Oranların Hesaplanması:
- Genotip Oranları: 1 RR : 2 Rr : 1 rr
- Fenotip Oranları: 3 Yuvarlak (RR + Rr) : 1 Buruşuk (rr)
- ➡️ 4. Adım: Çiftçiye Katkısı: Çiftçi, buruşuk (rr) fenotipine sahip bitkileri ayıklayarak eler. Geriye kalan yuvarlak tohumlu bitkilerden, homozigot baskın (RR) olanları belirlemek için kendileme yapması gerekebilir. Bu sayede gelecek nesiller için genetik saflığı yüksek, istikrarlı verimli tohum stoku oluşturabilir.
✅ a) Genotip: 1:2:1, Fenotip: 3:1. b) Çiftçi, istenmeyen özellikteki bireyleri ayıklayarak ve homozigot bireyleri seçerek genetik ıslah yapabilir.
