6. Sınıf İdgam Mealgunne ve İdgam Bilagunne Kuralları

Question

Bu kuralları ezberlemeye çalışıyorum ama hangi durumlarda idgam mealgunne (gunneli), hangi durumlarda idgam bilagunne (gunsüz) yapmamız gerektiğini karıştırıyorum. Özellikle "ن" ve "م" harflerinin geldiği yerlerde kafam karışıyor. Bu konuyu basitçe anlayabilmem için bir püf noktası var mı?

Answer 1

İdgam Nedir?

İdgam, Arapça kökenli bir kelime olup "birleştirmek, girdirmek" anlamına gelir. Tecvit kurallarından biridir. Bir harfin, kendisinden sonra gelen harfe katılarak okunmasıdır. İki ana çeşidi vardır: İdgam Mealgunne ve İdgam Bilagunne.

Tenvin ve Cezimli Nun (̛)

Bu kuralı anlamak için önce iki önemli işareti tanımalıyız:

• Tenvin (ً ٍ ٌ): Bir kelimenin sonundaki iki üstün, iki esre veya iki ötre işaretidir. Aslında bir "n" sesi verir. Örneğin: كِتَابًا (kitaben)
• Cezimli Nun (نْ): Üzerinde cezim (sükun) işareti bulunan "nun" (ن) harfidir. Harekesiz, sessiz okunan nun'dur. Örneğin: مِنْ (min)

İdgam kuralları, bir kelimenin sonunda bulunan tenvin veya cezimli nun, kendisinden sonra gelen belirli harflerden biriyle karşılaştığında gerçekleşir.

1. İdgam Mealgunne (Gunneli İdgam)

"Mealgunne", "gunnelı" demektir. Gunneli okuma, sesi burundan getirerek, genizden bir ses çıkararak okumaktır.

Kural: Bir kelimenin sonundaki tenvin veya cezimli nun (نْ), kendisinden sonra gelen kelimenin ilk harfi ي , م , ن , و (ye, mim, nun, vav) harflerinden biri olursa İdgam Mealgunne olur.

Bu durumda:

• Nun sesi okunmaz.
• Sonraki harf, kendi sesiyle birlikte gunneli (genizden) ve şeddeli (vurgulu) olarak okunur.
• Okunuşta 1-1.5 elif miktarı (yaklaşık 1-2 saniye) tutularak okunur.

Bu dört harfi hatırlamak için "YemNü" (ي م ن و) kelimesini aklımızda tutabiliriz.

Örnekler:

• مِنْ نَعِيمٍ okunusu: Min naġīm → "Min"deki cezimli nun, sonraki "nun" harfine idgam edilir. "Minnnaġīm" şeklinde gunneli ve şeddeli okunur.
• عَلِيٌّ وَجِيْهٌ okunusu: Aliyyun vecīhun → "Aliyyun"daki tenvin, sonraki "vav" harfine idgam edilir. "Aliyyuv vecīhun" şeklinde gunneli okunur.

2. İdgam Bilagunne (Gunnesiz İdgam)

"Bilagunne", "gunsuz" demektir. Gunneli ses çıkarmadan, düz bir şekilde okumaktır.

Kural: Bir kelimenin sonundaki tenvin veya cezimli nun (نْ), kendisinden sonra gelen kelimenin ilk harfi ل veya ر (lam ve ra) harflerinden biri olursa İdgam Bilagunne olur.

Bu durumda:

• Nun sesi okunmaz.
• Sonraki harf, kendi sesiyle birlikte gunneli olmadan ama şeddeli (vurgulu) olarak okunur.
• Genizden ses gelmez, normal okunur.

Örnekler:

• Yanıtla

Answer 2

6. Sınıf İdgam Mealgunne ve İdgam Bilagunne Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki kelimelerden hangisinde "nun" harfi, idgam mealgunne (gunneli idgam) kuralına örnektir?
a) مِنْ دُونِ
b) مِنْ لَدُنْ
c) مِنْ قَبْلُ
d) مِنْ بَعْدُ
Cevap: b) مِنْ لَدُنْ
Çözüm: "مِنْ لَدُنْ" ifadesinde, tenvin veya sakin nun'dan (نْ) sonra "lam" (ل) harfi gelmiştir. Bu harfler, idgam mealgunne grubundandır. Nun sesi, lam harfine gunneli (1,5 elif miktarı tutularak) olarak katılır ve okunur.

Soru 2: Hangi seçenekteki kelime çifti, okunuşu itibarıyla idgam bilagunne (gunsiz idgam) kuralına örnek oluşturur?
a) مِنْ رَبِّهِمْ
b) مِنْ وَرَائِهِمْ
c) مِنْ شَرِّ
d) مِنْ نُعْمَةٍ
Cevap: a) مِنْ رَبِّهِمْ
Çözüm: "مِنْ رَبِّهِمْ" ifadesinde, sakin nun (نْ) ile ondan sonra gelen "ra" (ر) harfi, idgam bilagunne grubuna girer. Nun sesi, "ra" harfine tamamen katılır ve günnesiz (ses burundan gelmeden) okunur.

Soru 3: "يَلْهَثْ ذٰلِكَ" ifadesinin doğru okunuşu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Sakin nun, "zel" harfine gunneli olarak katılır (İdgam mealgunne).
b) Sakin nun, "zel" harfine gunsiz olarak katılır (İdgam bilagunne).
c) Sakin nun, "zel" harfinden ayrı ve izhar ile okunur.
d) Sakin nun, ihfa yapılarak okunur.
Cevap: b) Sakin nun, "zel" harfine gunsiz olarak katılır (İdgam bilagunne).
Çözüm: "يَلْهَثْ ذٰلِكَ" ifadesinde sakin "ث" harfinden sonra "ذ" harfi gelmiştir. Bu harfler, idgam bilagunne (gunsiz idgam) grubundaki "ر" ve "ل" dışındaki harflerdendir. Okurken sakin "ث" sesi, "ذ" harfine tamamen katılarak ve günne yapılmadan okunur.

Soru 4: Bir öğrenci, "فَصَبْرٌ جَمِيلٌ" ifadesini okurken "صَبْرٌ" kelimesindeki tenvinden sonra gelen "cim" (ج) harfini nasıl okumalıdır?
a) İzhar (Açıkça okuma)
b) İhfa (Gizleme)
c) İdgam mealgunne (Gunneli idgam)
d) İdgam bilagunne (Gunsiz idgam)
Cevap: a) İzhar (Açıkça okuma)
Çözüm: "فَصَبْرٌ جَمِيلٌ" ifadesinde, "صَبْرٌ" kelimesinin sonundaki ötre tenvinden (ـٌـ) sonra "cim" (ج) harfi gelmiştir. "Cim" harfi, izhar harflerinden (boğaz harfleri: ء, ه, ع, ح, غ, خ) biridir. Bu nedenle tenvin veya sakin nun, herhangi bir idgam veya ihfa olmadan, açıkça (izhar ile) okunur.