Oran, iki çokluğun birbirleriyle karşılaştırılmasıdır. Yani, bir şeyin başka bir şeye göre ne kadar olduğunu gösterir. Oranı ifade etmek için genellikle kesir kullanırız.
Örneğin, bir sınıfta 10 kız ve 15 erkek öğrenci varsa, kızların erkeklere oranı 10/15'tir. Bu kesri sadeleştirerek 2/3 olarak da ifade edebiliriz. Yani, her 2 kız öğrenciye karşılık 3 erkek öğrenci vardır.
Orantı, iki veya daha fazla oranın birbirine eşit olması durumudur. Eğer iki oran birbirine eşitse, bu oranlar orantı oluşturur.
Örneğin, 2/4 ve 3/6 oranları birbirine eşittir. Çünkü 2/4 kesrini sadeleştirdiğimizde 1/2 elde ederiz ve 3/6 kesrini sadeleştirdiğimizde de 1/2 elde ederiz. Bu nedenle, 2/4 = 3/6 bir orantıdır.
Doğru orantıda, bir çokluk artarken diğer çokluk da aynı oranda artar. Ya da bir çokluk azalırken diğer çokluk da aynı oranda azalır.
Örnek: Bir ekmek 5 TL ise, 2 ekmek 10 TL'dir. Ekmek sayısı arttıkça, ödenecek para da aynı oranda artar.
Ters orantıda, bir çokluk artarken diğer çokluk aynı oranda azalır. Ya da bir çokluk azalırken diğer çokluk aynı oranda artar.
Örnek: Bir işi 2 işçi 6 günde yapıyorsa, 4 işçi aynı işi 3 günde yapar. İşçi sayısı arttıkça, işin bitme süresi aynı oranda azalır.
Oran ve orantı problemlerini çözerken aşağıdaki adımları takip edebiliriz:
Problem: Bir pastanın yapımında 3 yumurta kullanılıyor. 2 pasta yapmak için kaç yumurta gerekir?
