Zamir, isimlerin yerine kullanılan kelimelerdir. Cümlede bir ismin sürekli tekrar edilmesini engeller ve anlatımı daha akıcı hale getirir.
Örneğin; "Ayşe okula gitti. Ayşe kitabını aldı. Ayşe sınıfa girdi." cümlelerini kurmak yerine, "Ayşe okula gitti. O, kitabını aldı ve sınıfa girdi." diyebiliriz. Buradaki "o" kelimesi bir zamirdir ve "Ayşe" isminin yerine kullanılmıştır.
Zamirler, altı ana grupta incelenir:
İnsan isimlerinin yerine kullanılan zamirlerdir.
Varlıkları işaret yoluyla, yerlerine tutarak gösteren zamirlerdir.
Not: "O" ve "Onlar" hem kişi hem de işaret zamiri olarak kullanılabilir. İnsan yerine kullanılıyorsa kişi, cansız varlık yerine kullanılıyorsa işaret zamiridir.
Hangi ismin yerine kullanıldığı tam olarak belli olmayan zamirlerdir. İsimlere kesinlik katmazlar.
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. Cevap olarak bir isim veya zamir gelir.
Cümlede daha önce geçen bir ismin yerine kullanılan "-ki" ekidir. Birleşik yazılır ve isim tamlamalarında tamlananın yerine geçer.
Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, bir varlığın yerine kullanılan bir zamirdir?
a) Bu kitabı dün kütüphaneden aldım.
b) O, sınıfımızın en çalışkan öğrencisidir.
c) Şu ağacın dallarına kuşlar yuva yapmış.
d) Sınavda bazı sorular çok zordu.
Cevap: b) "O" sözcüğü, "en çalışkan öğrenci"nin yerine kullanılmış bir kişi zamiridir. Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler işaret sıfatıdır.
Soru 2: "Bu kalem senin değil, benim." cümlesinde altı çizili zamirlerin türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) İşaret Zamiri - Kişi Zamiri
b) Kişi Zamiri - İlgi Zamiri
c) Kişi Zamiri - Kişi Zamiri
d) İşaret Zamiri - İşaret Zamiri
Cevap: c) "Senin" ve "benim" sözcükleri, kişi isimlerinin yerine kullanılan kişi zamirleridir. Burada iyelik eki almış halleriyle kullanılmışlardır.
Soru 3: "Sınıftaki öğrencilerin hepsi teneffüse çıktı." cümlesindeki zamirin türü nedir?
a) Belgisiz Zamir
b) Soru Zamiri
c) İşaret Zamiri
d) Kişi Zamiri
Cevap: a) "Hepsi" sözcüğü, belirli olmayan bir öğrenci grubunu karşıladığı için belgisiz zamirdir. Kesin bir sayı belirtmez, tamamını kapsar.
Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zamirle sağlanmıştır?
a) Bu soruyu nasıl çözdün?
b) Sınavdan kaç aldın?
c) Hangisi senin defterin?
d) Yarın okula gelecek misin?
Cevap: c) "Hangisi" sözcüğü, ismin yerine kullanılan ve soru anlamı taşıyan bir soru zamiridir. Diğer seçeneklerdeki soru sözcükleri ise fiilleri veya nitelikleri sorar.