Kontrol Algoritmaları Nedir?
Kontrol algoritmaları, bir bilgisayar programının veya bir sistemin belirli koşullara göre nasıl davranacağını belirleyen mantıksal adımlardır. Yani, "eğer bu olursa, şunu yap" şeklinde çalışan kurallar bütünüdür. Günlük hayattaki karar verme mekanizmamızın bilgisayar dilindeki karşılığıdır.
Neden Önemlidir?
Programların akıllıca ve duruma uygun hareket etmesini sağlarlar. Bir oyun karakteri düşman görünce ateş eder, bir hesap makinesi farklı tuşlara basıldığında farklı işlemler yapar. Tüm bunlar kontrol algoritmaları sayesinde olur.
Temel Kontrol Yapıları
Kontrol algoritmaları genellikle üç temel yapı kullanılarak oluşturulur:
- 1. Sıralı İşlemler: Adımların sırayla, birbiri ardına çalıştırılmasıdır.
- 2. Koşul (Karar) Yapıları: Belirli bir koşulun doğru (True) veya yanlış (False) olmasına göre farklı işlemlerin yapılmasını sağlar. "Eğer (if)", "değilse (else)" gibi ifadelerle çalışır.
- 3. Döngü Yapıları: Belirli bir koşul sağlandığı sürece, aynı işlemlerin tekrar tekrar yapılmasını sağlar. "While", "For" gibi ifadelerle çalışır.
Koşul (Karar) Yapılarına Örnekler
Örnek 1: Trafik Lambası
Bir trafik lambasının rengine göre yapılacakları belirleyen algoritma:
- Eğer (if) lamba kırmızı ise → Dur
- Değilse, eğer (else if) lamba sarı ise → Hazırlan
- Değilse (else) [lamba yeşil] → İlerle
Örnek 2: Not Hesaplama
Bir öğrencinin notuna göre geçme/kalma durumunu kontrol eden algoritma:
- Kullanıcıdan notunu al (örneğin, 85).
- Eğer (if) not 50'den büyük veya eşitse → Ekrana "Geçti" yaz.
- Değilse (else) → Ekrana "Kaldı" yaz.
Matematiksel ifade: \( not \geq 50 \)
Örnek 3: Çift mi Tek mi?
Girilen bir sayının çift mi tek mi olduğunu bulan algoritma:
- Kullanıcıdan bir sayı al (örneğin, 8).
- Eğer (if) sayının 2'ye bölümünden kalan 0 ise → Ekrana "Çift sayı" yaz.
- Değilse (else) → Ekrana "Tek sayı" yaz.
Matematiksel ifade: \( sayı \% 2 == 0 \)
Döngü Yapılarına Örnek
Örnek 4: Sayıları Yazdırma
1'den 10'a kadar olan sayıları ekrana yazdıran algoritma:
- Bir sayacı (i) 1 olarak ayarla.
- Sayac (i) 10'dan küçük veya eşit olduğu sürece (while) aşağıdakileri tekrarla:
- Sayacın (i) değerini ekrana yaz.
- Sayacın (i) değerini 1 artır. (i = i + 1)
