Cumhuriyet nasıl ilan edildi kısa özet

Question

Cumhuriyetin ilanı aslında bir anayasa değişikliği olarak gerçekleşti. Mecliste yapılan oylama sonucu yönetim biçimimiz resmen "Cumhuriyet" olarak kabul edildi ve Mustafa Kemal Atatürk de oy birliği ile ilk cumhurbaşkanımız seçildi. Bu, uzun süren mücadeleler sonucunda halkın kendi kendini yönetmesinin resmi bir adımı oldu.

Answer 1

Cumhuriyet'in İlanına Giden Süreç

Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından, yeni Türk devletinin yönetim şeklinin netleştirilmesi gerekiyordu. 1921 Anayasası'nda devletin rejimi açıkça belirtilmemişti ve "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesiyle, milli iradenin üstünlüğü vurgulanmıştı.

İlanın Zorunluluğu

Bu dönemde iki temel mesele, rejim sorununu acil hale getirdi:

• Devlet Başkanlığı Sorunu: İcra vekilleri (bakanlar), Meclis tarafından tek tek seçiliyordu. Bu durum, hükümetin kurulmasını ve çalışmasını zorlaştırıyordu.
• Saltanat'ın Kaldırılması: 1 Kasım 1922'de saltanat kaldırılmış, ancak halifelik makamı bir süre daha devam etmişti. Bu, "iki başlılık" gibi bir belirsizlik yaratıyordu.

Cumhuriyet'in İlanı (29 Ekim 1923)

Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, bu sorunları kökünden çözmek için harekete geçtiler. 28 Ekim 1923 akşamı, Çankaya'da yemek sırasında Mustafa Kemal Paşa, "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz" diyerek kararını açıkladı.

Ertesi gün, 29 Ekim 1923'te, Halk Fırkası grubunda yapılan toplantıda Anayasa'da gerekli değişiklikler görüşüldü. Aynı gün akşam saatlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi toplandı ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda (1921 Anayasası) yapılan değişiklikle Türkiye devletinin yönetim şekli "Cumhuriyet" olarak belirlendi.

İlanın Sonuçları

• Türkiye Devleti'nin adı kondu: "Türkiye Cumhuriyeti" oldu.
• Devlet Başkanlığı sorunu çözüldü: Cumhurbaşkanı seçimi yapıldı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa oldu.
• Hükümet sistemi netleşti: Başbakan (İsmet Paşa) cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve diğer bakanları o kuracaktı.
• Milli Mücadele ile kazanılan milli egemenlik ilkesi, resmi bir rejimle taçlandırılmış oldu.

Bu adım, Türk milletinin kendi kaderini tam anlamıyla eline aldığını ve çağdaş, demokratik bir devlet yapısına geçtiğini tüm dünyaya ilan etmiş oldu.