Bir grup öğrenci, Alexander Fleming'in penisilini keşfettiği deneyi araştırıyor. Fleming'in laboratuvarında, Staphylococcus bakterisi ile dolu bir petri kabının küf sporları tarafından kontamine olduğunu ve küfün çevresindeki bölgede bakteri üremediğini gözlemlediği bilgisine ulaşıyorlar.
Bu gözlem aşağıdaki bilimsel süreçlerden hangisine örnektir?
A) Kontrollü deney
B) Tesadüfi gözlem
C) Hipotez testi
D) Korelasyon analizi
Merhaba arkadaşlar, bu soruyu adım adım inceleyerek doğru cevaba ulaşalım:
Öncelikle soruda verilen durumu anlamaya çalışalım. Alexander Fleming, laboratuvarında bir petri kabında bakteri yetiştirirken, beklenmedik bir şekilde küf sporlarının bu kaba bulaştığını ve küfün etrafındaki bakterilerin ölmekte olduğunu fark ediyor. Bu durum, planlanmamış ve beklenmedik bir olay sonucu ortaya çıkıyor.
Şimdi seçenekleri tek tek değerlendirelim:
- A) Kontrollü deney: Kontrollü deney, bir hipotezi test etmek için önceden planlanmış ve belirli değişkenlerin kontrol altında tutulduğu bir süreçtir. Fleming'in durumunda ise böyle bir planlama söz konusu değil. Bakteri kültürünün küflenmesi tamamen tesadüfi bir olay.
- B) Tesadüfi gözlem: Tesadüfi gözlem, beklenmedik bir olayın fark edilmesi ve bu olayın bilimsel bir merak uyandırmasıdır. Fleming'in bakteri kültüründeki küflenmeyi fark etmesi ve bunun bakteriler üzerindeki etkisini gözlemlemesi tam olarak bu duruma örnek teşkil ediyor.
- C) Hipotez testi: Hipotez testi, bir hipotezin (bir tahminin) doğru olup olmadığını anlamak için yapılan deney ve gözlemlerdir. Fleming'in ilk gözlemi bir hipotez testi değil, bir gözlemdir. Daha sonra bu gözlemden yola çıkarak hipotezler oluşturulabilir.
- D) Korelasyon analizi: Korelasyon analizi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü belirlemeye yönelik istatistiksel bir yöntemdir. Fleming'in durumunda, başlangıçta iki değişken (küf ve bakteri) arasında bir ilişki olup olmadığına dair bir analiz yapılmıyor, sadece bir gözlem yapılıyor.
Bu değerlendirmeler ışığında, Fleming'in penisilini keşfederken yaptığı ilk gözlem, tamamen beklenmedik ve plansız bir olay olduğu için tesadüfi gözlem kategorisine girer.
Cevap B seçeneğidir.
