Bir kullanıcı, akıllı telefonundaki sağlık uygulamasının, adım sayısı, uyku düzeni ve kalp atış hızı gibi kişisel verilerini topladığını ve bu verilerin anonimleştirilerek pazarlama şirketlerine satıldığını öğrenir.
Bu senaryoda, kullanıcının itirazı, aşağıdaki etik ilkelerden hangisine dayandırılabilir?
A) Adalet
B) Özerklik
C) Yardımseverlik
D) Zarar vermeme
Bu etik ikilemi anlamak için, öncelikle etik ilkelerin ne anlama geldiğini ve senaryoyla nasıl ilişkili olduğunu inceleyelim:
- Adalet: Herkesin eşit ve adil muamele görmesi ilkesidir. Bu senaryoda, verilerin satılması adaletsizlik yaratıyor mu sorusunu sorabiliriz. Ancak, verilerin anonimleştirildiği belirtildiği için, doğrudan bir ayrımcılık veya eşitsizlik söz konusu değil.
- Özerklik: Bireylerin kendi kararlarını verme ve kendi hayatlarını yönetme hakkıdır. Kullanıcının izni olmadan kişisel verilerinin (anonimleştirilmiş olsa bile) ticari amaçla kullanılması, özerklik ilkesini ihlal eder. Çünkü kullanıcı, verilerinin nasıl kullanılacağına dair bir seçim yapma fırsatından mahrum bırakılmıştır.
- Yardımseverlik: Başkalarına yardım etme ve iyilik yapma ilkesidir. Pazarlama şirketlerinin bu verileri kullanarak insanlara faydalı ürünler sunması gibi bir durum söz konusu olabilir. Ancak, bu durum kullanıcının özerklik hakkını ihlal etme gerekçesi olamaz.
- Zarar vermeme: İnsanlara zarar vermekten kaçınma ilkesidir. Anonimleştirilmiş verilerin satılması doğrudan bir zarar vermese de, verilerin kötüye kullanılması veya yeniden tanımlanması gibi potansiyel riskler her zaman vardır. Ancak, senaryoda asıl vurgu, kullanıcının izni olmadan verilerinin kullanılmasıdır.
Bu değerlendirmeler ışığında, kullanıcının itirazının en temel nedeni, kişisel verilerinin nasıl kullanılacağına dair karar verme hakkının (özerkliğinin) ihlal edilmesidir. Anonimleştirilmiş olsa bile, verilerinin ticari amaçla kullanılmasına izin verip vermeme seçeneği kullanıcıya sunulmalıdır.
Cevap B seçeneğidir.
