Soru:
III. Selim döneminde (1789-1807) gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine ne ad verilir? Bu ıslahat programının hazırlanma sürecinde, devletin sorunları ve çözüm önerileri hakkında raporlar hazırlayan kişilere ne denirdi? Bu raporların genel adı nedir?
Çözüm:
💡 III. Selim, tahta çıktığında Osmanlı Devleti hem içerde hem de dışarda ciddi sorunlarla karşı karşıyaydı. Yaş ve Kırım'ın kaybı gibi olaylar, köklü bir reform ihtiyacını ortaya koymuştu.
- ➡️ Adım 1 - Islahat Hareketinin Adı: III. Selim döneminde yapılan ıslahatlara Nizam-ı Cedid (Yeni Düzen) denir. Bu terim, özellikle yeni kurulan modern orduyu (Nizam-ı Cedid Ordusu) ifade etmekle birlikte, tüm yenilik hareketlerini kapsar.
- ➡️ Adım 2 - Rapor Hazırlayan Kişiler: Islahat programını oluşturmadan önce III. Selim, ülkenin ileri gelen devlet adamları, askerleri ve aydınlarından devletin genel durumu hakkında rapor (layiha/lâyiha) hazırlamalarını istemiştir. Bu raporları hazırlayan kişilere lâyiha yazarı veya müellif denir.
- ➡️ Adım 3 - Raporların Genel Adı: Bu resmi raporların genel adı "lâyiha"dır. Bu lâyihalarda, yazarlar devletin askeri, mali, idari ve sosyal sorunlarını tespit etmiş ve çözüm önerileri sunmuşlardır.
✅ Sonuç: Nizam-ı Cedid, geleneksel yapıların dışına çıkarak hazırlanmış kapsamlı bir modernleşme projesiydi. Lâyihalar ise bu projenin temel dayanak noktalarını oluşturmuştur.
