Soru:
1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Osmanlı Devleti açısından en ağır maddelerinden biri, "Rusya, Ortodoks tebaayı himaye etme hakkına sahip olacaktır" hükmüdür. Bu maddenin Osuzmanlı Devleti'nin egemenlik hakları üzerinde yarattığı iki temel tehdidi açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu madde, sadece bir toprak kaybı antlaşması olmanın ötesinde, Osmanlı'nın iç işlerine müdahale kapısını açan diplomatik bir yenilgidir.
- ➡️ Birinci Tehdit (İç İşlerine Müdahale): Bu madde ile Rusya, Osmanlı Devleti'nin içindeki çok sayıda Ortodoks tebaa (Rumlar, Bulgarlar, Sırplar vb.) üzerinde bir nevi koruyuculuk (protektora) hakkı elde etmiştir. Bu durum, Rusya'ya Osmanlı'nın iç işlerine sürekli karışma, şikayetleri bahane ederek müdahale etme ve isyanları kışkırtma fırsatı vermiştir.
- ➡️ İkinci Tehdit (Ülke Bütünlüğünün Zayıflaması): Osmanlı tebaası olan Ortodokslar, artık kendilerini padişah yerine Rus Çarı'na daha yakın hissedebilmişlerdir. Bu durum, milliyetçilik akımlarının güçlendiği 19. yüzyılda, Osmanlı'dan ayrılma isteklerini artırmış ve ülkenin sosyal ve siyasi bütünlüğünü ciddi şekilde zayıflatmıştır.
✅ Sonuç: Küçük Kaynarca'nın bu maddesi, Osmanlı Devleti üzerinde Rusya'nın siyasi nüfuzunun başlangıcı olmuş ve "Şark Meselesi"nin en önemli dayanak noktalarından birini oluşturmuştur.
