Soru:
18. yüzyılda Osmanlı Devleti, Avrupa'daki gelişmeleri daha yakından takip etmek amacıyla bazı adımlar atmıştır. Bu kapsamda, "Lale Devri" (1718-1730) olarak adlandırılan dönemde gerçekleştirilen aşağıdaki yeniliklerden hangisi, doğrudan "askeri teknoloji" ve "bilimsel bilgi transferi" ile ilişkilidir? Açıklayınız.
- A) İlk Türk matbaasının (Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika) kurulması
- B) Çiçek aşısının uygulanmaya başlanması
- C) İtfaiye örgütünün (Tulumbacılar) kurulması
- D) Kağıt ve kumaş fabrikalarının açılması
Çözüm:
💡 Soru, bir yeniliğin "askeri teknoloji" ve "bilimsel bilgi transferi" ile doğrudan bağlantısını sorguluyor. Seçenekleri bu iki kriter üzerinden değerlendirmeliyiz.
- ➡️ B Seçeneği (Çiçek Aşısı): Bu bir tıbbi bilgi transferi ve halk sağlığı uygulamasıdır. Doğrudan askeri teknoloji ile ilgili değildir.
- ➡️ C Seçeneği (İtfaiye Örgütü): Bu bir şehircilik ve kamu düzeni hizmetidir. Askeri teknoloji veya bilimsel bilgi transferi ile doğrudan bağlantılı değildir.
- ➡️ D Seçeneği (Fabrikalar): Bu bir ekonomik ve sanayi hamlesidir. Askeri ihtiyaçlara dolaylı olarak hizmet etse de, doğrudan teknoloji transferi sayılmaz.
- ➡️ A Seçeneği (Matbaa): İbrahim Müteferrika'nın matbaasında basılan kitapların önemli bir kısmı coğrafya, tarih ve askeri bilimler (örneğin topçuluk) üzerineydi. Matbaa, Avrupa'daki askeri taktiklerin, haritaların ve teknolojik bilgilerin hızlı ve geniş çapta yayılmasını sağlayan bir araçtı. Bu yönüyle hem "askeri teknoloji" hem de "bilimsel bilgi transferi" ile doğrudan ve güçlü bir şekilde ilişkilidir.
✅ Doğru cevap A seçeneğidir, çünkü matbaa, askeri ve bilimsel bilginin kitleselleşmesi ve sistematik bir şekilde aktarılması için en kritik araçlardan biri olmuştur.
