İç tenkit ve dış tenkit arasındaki farklar

Bir coğrafyacı, 16. yüzyılda bir seyyah tarafından çizilmiş bir haritayı analiz ediyor. Haritanın dış tenkitini yaparak orijinal olduğunu teyit ettikten sonra, haritada çizilen kıyı şeritlerinin gerçek coğrafyayla örtüşüp örtüşmediğini, dağların yüksekliklerinin abartılı olup olmadığını ve seyyahın kendi ülkesini haritanın merkezine yerleştirerek bir tür "coğrafi önyargı" sergileyip sergilemediğini inceliyor. Bu inceleme hangi tenkit türünü örneklendirir?

💡 Bu soru, birincil kaynağın (harita) "içeriğinin" doğruluğu ve yorumlanış biçimi ile ilgilidir.

• ➡️ Dış Tenkit aşaması tamamlanmıştır; haritanın 16. yüzyıldan kalma gerçek bir belge olduğu kabul edilmiştir.
• ➡️ İç Tenkit aşamasında ise, haritanın "içerdiği bilgilerin" ne kadar doğru ve tarafsız olduğu değerlendirilir. Coğrafi şekillerin doğruluğu, ölçek, çizim hataları ve en önemlisi, haritayı çizen kişinin kültürel, siyasi veya kişisel önyargılarının çizime yansıyıp yansımadığı analiz edilir.
• ➡️ Bu örnekte coğrafyacı, haritanın "içeriğinin" (kıyı şeritleri, dağ yükseklikleri) gerçekliğini ve haritanın "anlamının" ardındaki önyargıyı (ülkeyi merkeze alma) sorgulamaktadır.

✅ Sonuç olarak, bu inceleme, kaynağın içerdiği bilgilerin güvenilirliğini ve yorumunu değerlendirdiği için İç Tenkit kapsamına girer.