Soru:
Bir araştırmacı şu gözlemleri yapmıştır:
- Gözlem 1: Ahmet ders çalıştığında (\(A\)) sınavdan yüksek not alıyor (\(B\)).
- Gözlem 2: Ahmet sınavdan yüksek not aldığında (\(B\)) mutlu oluyor (\(C\)).
Bu gözlemlere dayanarak, Ahmet'in mutlu olması için gerekli koşul hakkında ne çıkarılabilir?
Çözüm:
💡 Bu, tümevarımsal (inductive) bir çıkarım örneğidir. Gözlemlenen belirli olaylardan genel bir kurala varmaya çalışıyoruz. Bu, tümdengelimden farklı olarak kesin değil, olasılıklı bir çıkarımdır.
- ➡️ Adım 1: Gözlemleri ilişkilendirelim. İlk gözlem, \(A\) (ders çalışma) ile \(B\) (yüksek not) arasında bir ilişki kuruyor. İkinci gözlem ise \(B\) (yüksek not) ile \(C\) (mutluluk) arasında bir ilişki kuruyor.
- ➡️ Adım 2: Zincirleme bir ilişki gözlemliyoruz. Desen şu şekildedir: \(A\) olduğunda \(B\) oluyor, \(B\) olduğunda da \(C\) oluyor.
- ➡️ Adım 3: Bu desenden, \(A\)'nın (ders çalışmanın) \(C\)'nin (mutluluğun) bir nedeni veya öncülü olabileceği sonucuna varabiliriz. Yani, "Ahmet ders çalışırsa mutlu olur" şeklinde bir genelleme yapılabilir.
- ⚠️ Uyarı: Bu çıkarım kesin değildir. Mutluluğun başka nedenleri de olabilir (örneğin, iyi bir haber almak). Bu, yalnızca gözlemlenen iki durum arasında bir bağlantı kurar ve gelecekteki olayları tahmin etmek için kullanılabilir, ancak garantili değildir.
✅ Sonuç: Ahmet'in ders çalışması, onun mutlu olması için olası bir nedendir. (Formel olarak, \(A \to B\) ve \(B \to C\) gözlemlerinden, \(A \to C\) sonucu olasılıklı olarak çıkarılır.)
