Soru:
Renk körlüğü, X kromozomu üzerinde çekinik bir genle taşınan bir hastalıktır. Babası renk körü, annesi taşıyıcı olmayan (hastalık genini bulundurmayan) sağlıklı bir kız çocuğunun renk körü olma ihtimali nedir? (İnsanda dişiler XX, erkekler XY kromozomuna sahiptir.)
Çözüm:
💡 Bu bir cinsiyete bağlı kalıtım sorusudur. Gen, X kromozomu üzerinde olduğu için kalıtım modeli farklılık gösterir.
- ➡️ İlk adım, ebeveynlerin genotiplerini belirlemektir. Renk körlüğü geni (çekinik) "r", normal gen "R" olsun.
- Baba renk körü (XrY). Babadan gelecek X kromozomu daima kız çocuğa geçer.
- Anne taşıyıcı değil ve sağlıklı (XRXR).
- ➡️ İkinci adım, olası gametleri yazmaktır.
- Baba: Xr veya Y gametleri oluşturabilir.
- Anne: Sadece XR gameti oluşturabilir.
- ➡️ Üçüncü adım, çaprazlamayı yapmaktır.
- Anne (XR) + Baba (Xr) → XRXr (Kız çocuk, taşıyıcı ama hasta değil)
- Anne (XR) + Baba (Y) → XRY (Erkek çocuk, sağlıklı)
Görüldüğü gibi bu çiftin kız çocukları sadece taşıyıcı olabilir.
- ➡️ Dördüncü adım, sorulan ihtimali bulmaktır. Soru sadece kız çocuklarını soruyor. Kız çocuklarının genotipi daima XRXr olacak, yani taşıyıcı ama hasta olmayacaktır.
✅ Sonuç: Bu ailenin kız çocuklarının renk körü olma ihtimali %0'dır. Kız çocukları sadece taşıyıcı olur.