Soru:
Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi kelime gelmelidir? Nedenini adım adım açıklayınız.
"Yaşlı adam, uzun süre _______ bakarak derin düşüncelere daldı."
(İleri / İleriye)
Çözüm:
💡 Bu soruda, hangi kelimenin bir yer-yön zarfı olduğunu ve neden diğerinin olmadığını bulacağız.
- ➡️ İlk Adım: Cümleyi anlam olarak inceleyelim. Adamın "bakma" eylemi bir yöne doğrudur. Fiilin (bakarak) yönünü belirten bir kelime arıyoruz.
- ➡️ İkinci Adım: Seçenekleri inceleyelim.
- "İleri": Bu kelime hiçbir çekim eki almamıştır. Yalın haldedir.
- "İleriye": Bu kelime "-yA" yönelme hal eki almıştır.
- ➡️ Üçüncü Adım: Yer-yön zarflarının temel kuralını uygulayalım: Ek almazlar. Bu durumda "ileri" kelimesi bu kurala uymaktadır. "İleriye" ise bir isimdir.
- ➡️ Dördüncü Adım: Cümleyi her iki kelimeyle de okuduğumuzda anlam bozulmaz. Ancak dilbilgisi kuralı gereği, fiilin yönünü belirten ve ek almamış olan "ileri" doğru kullanımdır. "İleriye" kullanılsaydı, "ileriye [doğru/hareket]" anlamında bir isim tamlaması kurulmuş olurdu ve bu daha farklı bir vurgu yaratırdı. Saf bir yön zarfı için "ileri" tercih edilir.
✅ Sonuç: Boşluğa, ek almadığı ve fiilin yönünü belirttiği için "ileri" kelimesi gelmelidir. Cümle: "Yaşlı adam, uzun süre ileri bakarak derin düşüncelere daldı."
