Soru:
"minicik" kelimesinde meydana gelen ses olaylarını inceleyiniz.
Çözüm:
💡 Bu kelime, "mini" kelimesine "-cik" küçültme eki getirilerek türetilmiştir ve iki önemli ses olayı içerir.
- ➡️ 1. Adım (Ünlü Düşmesi): Kelimenin kökü "mini"dir. "-cik" eki getirildiğinde, kökün sonundaki ünlü (i) düşer. Bu bir ünlü düşmesi (hece düşmesi) olayıdır. "mini-cik" > "mincik".
- ➡️ 2. Adım (Ünsüz Yumuşaması): Ünlü düşmesinden sonra kelime "mincik" şeklini alır. Ancak Türkçede sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten kelimelere ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde, bu sert ünsüzler yumuşayarak (b, c, d, g, ğ) seslerine dönüşür. "mincik" kelimesi sert ünsüz "k" ile biter. Söyleyişte ve yazıda bu "k" sesi yumuşayarak "ğ" olur. "mincik" > "minciğ" ancak yazıda "mincik" olarak kalır, söyleyişte yumuşama gerçekleşir. Bu bir ünlü türemesi değildir. Peki ikinci ses olayı? Aslında ikinci ses olayı, ünlü düşmesi sonrasında ortaya çıkan "n" ve "c" seslerinin kaynaşması değildir. Doğrusu, "-cik" ekinin "k" sesinin yumuşamasıdır. Ancak bu kelimede "-cik" ekinin "k"sı her zaman yumuşar. Yani "min-cik" > "min-cik (okunuşu: minciğ)". Burada iki ses olayı vardır: Ünlü düşmesi ve ünlü türemesi değil, ünlü düşmesi ve ünsüz yumuşaması.
✅ Sonuç olarak, "minicik" kelimesinde ünlü düşmesi ("i" sesinin düşmesi) ve ünsüz yumuşaması ("-cik" ekinin "k" sesinin "ğ" sesine dönüşmesi) olmak üzere iki ses olayı gerçekleşmiştir.
