Soru:
"cıkcıklamak" fiilinde (cıkcık-la-mak) hangi ses olayları gözlemlenir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu fiil, yansıma kökünden türemiştir ve içinde iki farklı türden ses olayı barındırır.
- ➡️ 1. Adım - Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme): Fiilin kökü "cık"tır. Buna, ünlü ile başlayan "-ıl" eki (aslı -ıl/-il) getirildiğinde, kökün sonundaki süreksiz sert ünsüz "k", ekin başındaki yumuşak damak ünsüzü "ı" sesini sertleştirerek "t"'ye dönüştürmüştür. Bu olaya ünsüz benzeşmesi denir. (cık + ıl > cıtıl)
- ➡️ 2. Adım - Ünlü Daralması: "cıtıl" isim köküne, "-a" fiilden fiil yapım eki getirilerek fiil türetilmiştir. Daha sonra bu fiile "-yor" şimdiki zaman eki geldiğinde, ekin başındaki geniş ünlü "a", "y" kaynaştırma harfi nedeniyle daralarak "ı" sesine dönüşmüştür. (cıtıla- + yor > cıtılıyor > Standart dilde "cıkcıklamak" olarak kalıplaşmıştır)
✅ Sonuç: "cıkcıklamak" fiilinin oluşum sürecinde ünsüz benzeşmesi (sertleşme) ve ünlü daralması olmak üzere iki ses olayı gerçekleşmiştir.
