Soru:
"Sen gittin yaslara büründü cihan" dizesindeki "cihan" sözcüğünde hangi söz sanatı vardır? Bu sanatın işleyişini adım adım gösteriniz.
Çözüm:
💡 "Cihan" kelimesi, klasik Türk şiirinde sıklıkla kullanılan ve tevriyeye müsait bir sözcüktür.
- ➡️ Birinci Adım (Gerçek/Yakın Anlam): "Cihan" sözcüğünün ilk akla gelen anlamı "dünya, evren, alem"dir. Dizede "sen gittin, dünya yas tuttu" anlamı vardır.
- ➡️ İkinci Adım (Uzak/Kişi Anlamı): "Cihan", aynı zamanda bir insan ismi olarak da kullanılır. Burada "Cihan adındaki bir kişi/sevgili" anlamı da gizlidir.
- ➡️ Üçüncü Adım (Tevriye Tespiti): Şair, sevgilisinin gidişi üzerine hem tüm dünyanın yasa büründüğünü söylüyor gibi görünür (yakın anlam). Ancak asıl kastı, "Cihan" adındaki birinin (belki de kendisinin) yas tuttuğunu ifade etmektir (uzak anlam).
✅ Sonuç: "Cihan" sözcüğü ile hem dünya hem de bir kişi kastedilerek tevriye sanatı yapılmıştır.
