Soru:
"Ey benim aşkını büyük bir servet bilen sarrafım
Gözlerinden nişan ver, alışveriş edelim."
Bu beyitte "sarraf" kelimesi hangi iki anlama gelmektedir? Bu kullanımın edebî sanatını ve nasıl oluşturulduğunu açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu beyitte "sarraf" kelimesi çok anlamlılık üzerine kurulmuş zarif bir tevriye örneğidir. Adımlara bakalım:
- ➡️ Birinci adım (Görünen/Mecazi Anlam): Beyitin bağlamına baktığımızda, şair sevgiliye hitap etmektedir. Sevgilinin aşkını "büyük bir servet" olarak nitelendirdiğine göre, "sarraf" kelimesinin en belirgin anlamı, "kıymetli maden ve taşları tanıyıp değer biçen uzman kişi"dir. Sevgili, aşkın değerini bilen bir uzmandır.
- ➡️ İkinci adım (Uzak/Gerçek Anlam): "Sarraf" sözcüğünün temel ve diğer anlamı ise "para bozan, değiştiren kişi"dir. "Alışveriş edelim" ifadesi, bu anlamı daha da güçlendirir ve gerçek bir ticari faaliyeti çağrıştırır.
- ➡️ Üçüncü adım: Şair, bu iki anlamı birleştirerek, sevgili ile kurduğu duygusal ilişkiyi (aşkın değerini bilme) bir ticaret metaforu (alışveriş, nişan=para) üzerinden anlatmıştır.
✅ Sonuç: "Sarraf" kelimesi hem "değerli şeylerin uzmanı" hem de "para bozan kişi" anlamlarında kullanılarak tevriye sanatı yapılmıştır.
