Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz-ı mürsel (ad aktarması) sanatı vardır?
- A) Gözlerindeki ışık sönmüştü.
- B) Bütün mahalle yangına koştu.
- C) Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!
- D) Bu sıcakta dışarı çıkma, yanarsın.
Çözüm:
💡 Mecaz-ı mürsel, bir sözün benzetme amacı gütmeden, parça-bütün, iç-dış, sanatçı-eser gibi anlam ilgileriyle başka bir söz yerine kullanılmasıdır.
- ➡️ A seçeneği: "Gözlerindeki ışık" ifadesi, gerçek anlamda bir ışık değil, "yaşam sevinci, neşe" anlamında kullanılmıştır. Bu bir mecaz-ı mürsel değil, bir mecaz-ı mecazi (deyim aktarması) örneğidir.
- ➡️ B seçeneği: "Bütün mahalle yangına koştu." Burada "mahalle" sözcüğü ile, o mahallede yaşayan insanlar kastedilmiştir. Yer (iç) ile o yerin sakinleri (dış) arasında bir ilişki vardır. Bu, tipik bir mecaz-ı mürsel örneğidir.
- ➡️ C seçeneği: "Dalgalan sen de şafaklar gibi" ifadesi bir benzetme sanatıdır.
- ➡️ D seçeneği: "Yanarsın" sözcüğü, gerçek anlamının dışında "çok fazla güneş altında kalmak" anlamında kullanılmıştır. Bu da bir mecaz örneğidir ancak ad aktarması değildir.
✅ Doğru cevap, iç-dış ilişkisi kurularak yapılan ad aktarmasının görüldüğü B seçeneğidir.
