6. Sınıf Edat, Bağlaç ve Ünlem Konu Anlatımı

Question

Bu konuyu işlerken edat, bağlaç ve ünlemleri birbiriyle karıştırmaya başladım. Hangi sözcüğün hangi grupta olduğunu ve cümledeki görevlerini tam olarak ayırt edemiyorum. Özellikle edat ve bağlaç arasındaki farkı netleştirmek istiyorum.

Answer 1

Edat, bağlaç ve ünlem; cümle içinde anlamı ve görevi olan, ancak tek başlarına bir anlam ifade etmeyen sözcüklerdir. Bunlara yardımcı kelimeler de denir.

1. Edat (İlgeç)

Kendi başına bir anlamı olmayan, ancak cümle içinde kullanıldığında anlam kazanan sözcüklerdir. Edatlar, sözcükler arasında çeşitli anlam ilişkileri kurar.

En Sık Kullanılan Edatlar ve Örnekler:

• İçin: "Arkadaşım için doğum günü kartı hazırladım." (amaç, neden)
• Gibi: "Kar gibi beyaz bir elbise giymişti." (benzetme)
• Kadar: "Senin kadar hızlı koşamıyorum." (karşılaştırma, benzerlik)
• Göre: "Bana göre bu kitap daha güzel." (görüş, karşılaştırma)
• Üzere: "Konuşma yapmak üzere kürsüye çıktı." (amaç, koşul)
• İle (-le, -la): "Annem ile alışverişe çıktık." (beraberlik) "Kalemle yaz." (araç)

NOT: "-ile" eki bazen bağlaç (ve anlamında) olarak da kullanılabilir. "Ayşe ile Ali geldi." cümlesinde "ile" yerine "ve" getirebiliyorsak bu bir bağlaçtır.

2. Bağlaç (Bağlaç)

Cümle içinde aynı görevdeki sözcükleri, söz öbeklerini veya cümleleri birbirine bağlayan sözcüklerdir. Bağlaçlar, edatlardan farklı olarak cümlenin öğesi olmazlar.

En Sık Kullanılan Bağlaçlar ve Örnekler:

• Ve: "Elma ve armut aldık." (eşitlik bağlacı)
• İle (-le, -la): "Kalem ile defterimi çantama koydum." (Burada "ile" yerine "ve" getirilebilir, bu yüzden bağlaçtır.)
• Ama, Fakat: "Dışarı çıkmak istiyorum ama yağmur yağıyor." (karşıtlık)
• Çünkü: "Şemsiyemi aldım çünkü hava bulutluydu." (neden)
• Ancak: "Bu soruyu ancak sen çözebilirsin." (sadece, ama anlamında)
• Veya, Ya da: "Sinemaya veya tiyatroya gidebiliriz." (seçenek)
• De / Da: "Ben de sizinle geleyim." (katılma, eşitlik) UYARI: "De/da" bağlacı her zaman ayrı yazılır.
• Ki: "Öyle hızlı koştu ki yetişemedim." (açıklama, sonuç) UYARI: "Ki" bağlacı da ayrı yazılır.

3. Ünlem (Ünlem)

Sevinç, korku, şaşırma, acı, kızgınlık gibi ani ve güçlü duyguları; seslenme, buyruk, cevap gibi durumları ifade eden sözcüklerdir.

Answer 2

6. Sınıf Edat, Bağlaç ve Ünlem Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ile" kelimesi bağlaç görevinde kullanılmıştır?
a) Misafirlerimiz uçak ile şehrimize geldi.
b) Annem ile babam yarın bize gelecek.
c) Çekiç ile çiviyi duvara çaktı.
d) Çocuk, sevinç ile bağırarak yanımıza koştu.
Cevap: b) Annem ile babam yarın bize gelecek.
Çözüm: "ile" kelimesi b seçeneğinde "annem" ve "babam" sözcüklerini birbirine bağladığı için bağlaçtır. Diğer seçeneklerde ise bir aracı veya durumu belirttiği için edattır.

Soru 2: "Ancak" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat göreviyle kullanılmıştır?
a) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
b) Çok yorulmuştu, ancak yine de pes etmedi.
c) Onu aradım, ancak evde yoktu.
d) Bu araba ancak yüz bin liraya alınır.
Cevap: d) Bu araba ancak yüz bin liraya alınır.
Çözüm: "Ancak" kelimesi d seçeneğinde "sadece, yalnızca" anlamına gelerek "yüz bin lira" sözünü sınırlandırmakta ve edat göreviyle kullanılmaktadır. Diğer seçeneklerde ise "ama, fakat" anlamında bağlaçtır.

Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem, cümleye "şaşırma" anlamı katmıştır?
a) Eyvah, anahtarlarımı evde unuttum!
b) Vay, seni burada görmek ne güzel!
c) Off, bugün çok yoruldum!
d) Hey, buraya bakar mısın?
Cevap: b) Vay, seni burada görmek ne güzel!
Çözüm: "Vay" ünlemi, beklenmedik bir durum karşısında duyulan şaşkınlığı ifade eder. a seçeneğinde "pişmanlık", c seçeneğinde "bıkkınlık", d seçeneğinde ise "seslenme" anlamı vardır.