Fizikte, evreni anlamak ve açıklamak için kullandığımız birçok büyüklük vardır. Bu büyüklüklerin bazıları temeldir, yani başka büyüklükler cinsinden ifade edilemezler. Ancak çoğu büyüklük, temel büyüklüklerin bir araya gelmesiyle oluşur. İşte bu büyüklüklere türetilmiş büyüklükler diyoruz.
Türetilmiş büyüklükler, iki veya daha fazla temel büyüklüğün matematiksel olarak bir araya gelmesiyle elde edilen büyüklüklerdir. Başka bir deyişle, temel büyüklükler kullanılarak tanımlanırlar.
Şimdi de en sık karşılaşılan türetilmiş büyüklüklerden bazılarına ve nasıl hesaplandıklarına yakından bakalım:
Hız, bir cismin birim zamanda aldığı yolu ifade eder. Temel büyüklükler olan uzunluk (yol) ve zaman kullanılarak türetilir.
Alan, bir yüzeyin kapladığı iki boyutlu bölgeyi ifade eder. Uzunluk temel büyüklüğünün iki kez çarpılmasıyla türetilir.
Hacim, bir cismin kapladığı üç boyutlu uzayı ifade eder. Uzunluk temel büyüklüğünün üç kez çarpılmasıyla türetilir.
Kuvvet, bir cismin hareketini değiştiren veya değiştirmeye çalışan etkidir. Kütle, uzunluk ve zaman temel büyüklükleri kullanılarak türetilir. Newton'un ikinci yasası (F = ma) ile tanımlanır.
Enerji, iş yapabilme yeteneğidir. Birçok farklı türü vardır (kinetik, potansiyel, termal vb.) ve hepsi temel büyüklükler kullanılarak türetilir. Örneğin, kinetik enerji (KE = 1/2 mv²) kütle ve hız temel büyüklüklerini içerir.
Yoğunluk, bir maddenin birim hacmindeki kütlesini ifade eder. Kütle ve hacim temel büyüklükleri kullanılarak türetilir.
Türetilmiş büyüklükler, fiziksel dünyayı anlamamızı sağlayan temel araçlardır. Temel büyüklüklerin bir araya gelmesiyle oluşurlar ve karmaşık olayları daha basit bir şekilde ifade etmemize yardımcı olurlar. Bu nedenle, türetilmiş büyüklükleri anlamak, fizik ve mühendislik alanlarında başarılı olmak için kritik öneme sahiptir.
