Soru:
Zitvatorok Antlaşması'nın "mütekabiliyet" ilkesi çerçevesinde getirdiği en somut değişikliklerden biri, Avusturya Arşidükü'nün ödediği yıllık verginin durumudur. Bu antlaşma öncesi ve sonrası durumu karşılaştırarak, mütekabiliyetin bu vergi üzerindeki etkisini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Vergi meselesi, mütekabiliyetin maddi ve sembolik yansımasını gösteren çok net bir örnektir.
- ➡️ 1. Adım - Antlaşma Öncesi (1590 yılındaki antlaşmaya göre): Avusturya, Osmanlı Devleti'ne yıllık 30.000 altın "harac" (tribute) ödüyordu. Bu durum, Avusturya'nın Osmanlı'ya tabi olduğu ve üstünlüğü kabul ettiği anlamına geliyordu.
- ➡️ 2. Adım - Zitvatorok Antlaşması (1606) ile Gelen Değişiklik: Antlaşma ile bu yıllık vergi (haraç) kaldırıldı. Bunun yerine, Avusturya'nın Osmanlı Devleti'ne bir defaya mahsus 200.000 altın savaş tazminatı ödemesi kabul edildi.
- ➡️ 3. Adım - Mütekabiliyet ile Bağlantısı: Sürekli ödenen bir verginin kaldırılması, Avusturya'nın artık Osmanlı'ya bağımlı bir devlet statüsünden çıktığının en açık göstergesidir. Tek seferlik tazminat, savaşın mali sonucuyken; sürekli vergi, siyasi üstünlüğün sembolüydü. Bu değişim, mütekabiliyetin fiiliyata geçirilmesidir.
✅ Sonuç: Zitvatorok ile Avusturya'nın ödediği sürekli vergi kaldırılarak, iki devlet arasındaki eşitlik ilkesi (mütekabiliyet) somut bir maddi temele oturtulmuştur.
